চেক গণৰাজ্যৰ নাৰী

চেক গণৰাজ্যই মহিলা নাগৰিকসকলক বিভিন্ন ধৰণৰ নাগৰিক অধিকাৰ প্ৰদান কৰে৷ উল্লেখযোগ্য যে, চেক মহিলাসকলে চেক সমাজত সক্ৰিয়ভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰাৰ ইতিহাস বহু পুৰণি। কিন্তু চেক গণৰাজ্যৰ মহিলাসকলে বিশেষকৈ কৰ্মশক্তি আৰু ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত লিংগ বৈষম্যৰ সন্মুখীন হৈয়েই আছে।

আধুনিক চেকিয়াত সৃষ্টিৰ পৰাই মহিলাসকলে ভোটাধিকাৰ লাভ কৰি আহিছে যদিও চেক মহিলাসকল অষ্ট্ৰিয়া-হাংগেৰী সাম্ৰাজ্যত পূৰ্বৰ ভোটাধিকাৰ আন্দোলনত জড়িত আছিল। ১৯২০ চনত চেকোস্লোভাকিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাই সংবিধান গৃহীত কৰাৰ লগে লগে চেকোস্লোভাকিয়াত মহিলাসকলক ভোটাধিকাৰ দিয়া হয়।^[1] এই অধিকাৰৰ প্ৰতিশ্ৰুতি ১৯১৮ চনৰ আৰম্ভণিতে চেকোস্লোভাকিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি টমাছ মাছাৰিক দ্বাৰা লিখা "ৱাশ্বিংটন ঘোষণাপত্ৰ"ত দিয়া হৈছিল।^[2] এই সিদ্ধান্ত অষ্ট্ৰিয়া-হাংগেৰীৰ ভিতৰত ফ্ৰাণ্টিস্কা প্লামিনকোভা, মেৰী টুমোভা আৰু চাৰ্লট গাৰিগ মাছাৰিককে ধৰি বিশিষ্ট চেক ভোটাধিকাৰবাদীসকলৰ সৈতে ভোটাধিকাৰ আন্দোলনৰ পিছত হয়।^[2]চেক ভোটাধিকাৰ আন্দোলন স্বাধীনতা প্ৰচাৰ কৰা জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ সৈতে শক্তিশালীভাৱে জড়িত আছিল। ১৯২০ চনৰ সংবিধানলৈকে ভোটাধিকাৰ আইনত সংহিতাকৃত নহ’লেও ১৯২০ চনৰ আৰম্ভণিতে চেক নিৰ্বাচনত মহিলা প্ৰাৰ্থীক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল। ১৯১২ চনত নিৰ্বাচিত পদবী লাভ কৰা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হয় ব'জেনা ভিকোভা-কুনেটিকা।^[2]

চেক গণৰাজ্যত গৰ্ভাৱস্থাৰ ১২ সপ্তাহলৈকে গৰ্ভপাত বৈধ। এই সময়ছোৱাত চেক মহিলাসকলে অনুৰোধ কৰি গৰ্ভপাত কৰিব পাৰে আৰু মাতৃৰ জীৱন ৰক্ষাৰ বাবে বা ধৰ্ষণ বা অনাচাৰৰ ক্ষেত্ৰত গৰ্ভাৱস্থাৰ ২৪ সপ্তাহৰ পিছলৈকে গৰ্ভপাত কৰিব পাৰি।^[3] ২০১৯ চনৰ মে' মাহত চেক নাগৰিকৰ অধিকাংশই বিশ্বাস কৰে যে মহিলাৰ অনুৰোধত গৰ্ভপাতৰ অনুমতি দিয়া উচিত।^[4] ২০২১ চনত চুবুৰীয়া দেশ পোলেণ্ডত গৰ্ভপাতৰ অধিকাৰ নিষিদ্ধ হোৱাৰ বাবে চেক কৰ্মীসকলে পোলেণ্ডৰ মহিলাসকলক নিৰাপদ গৰ্ভপাত লাভ কৰিবলৈ চেক গণৰাজ্যলৈ যোৱাত সহায় কৰিবলৈ চিঅ'চিয়া চেচিয়া (বা আণ্টি চেক) প্ৰতিষ্ঠা কৰে।^[5]

প্ৰতিষ্ঠাৰ পৰাই চেক ৰাজনীতিত মহিলাসকলে অংশগ্ৰহণ কৰি আহিছে যদিও আঞ্চলিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় দুয়োটা পৰ্যায়তে চেক মহিলাসকলৰ ৰাজনৈতিকভাৱে কম প্ৰতিনিধিত্ব পৰিলক্ষিত হৈছে। চেক গণৰাজ্য গঠনৰ পিছৰে পৰা কোনো মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি বা প্ৰধানমন্ত্ৰী নিৰ্বাচিত হোৱা নাই। ২০২১ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহলৈকে তিনিগৰাকী মহিলাই প্ৰধানমন্ত্ৰী পেট্ৰ ফিয়ালাৰ মন্ত্ৰীসভাত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে - জানা চেৰ্নোচোভাই প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰী, আন্না হুবাচকোভাই পৰিৱেশ মন্ত্ৰী আৰু হেলেনা লাংছাডলোভাই বিজ্ঞান, গৱেষণা আৰু উদ্ভাৱন মন্ত্ৰী হিচাপে কাম কৰে।^[6]

চেক গণৰাজ্যৰ সাক্ষৰতাৰ হাৰ অতি উচ্চ, যিটো মহিলা আৰু পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত একে আৰু ৯৯% (২০১১ চনৰ অনুমান)।^[7] কিন্তু মহিলাতকৈ (৯২%) অধিক পুৰুষে (৯৫%) হাইস্কুলীয়া শিক্ষা সম্পূৰ্ণ কৰিছে (OECD 2014)।^[8] উচ্চ শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত যথেষ্ট পৰিমাণৰ মহিলা আছে কাৰণ ২০১৩ চনত স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰীধাৰী ৬০%তকৈ অধিক মহিলা আছিল। অৱশ্যে STEM ডিগ্ৰী তুলনামূলকভাৱে কম হৈয়েই আছে।^[9]