Імянная прафесура

Імянная прафесура, імянная кафедра (англ.: named professorship або endowed chair) — існуючая ў некаторых універсітэтах (асабліва ў англамоўных краінах) сістэма, пры якой месца прафесара па пэўнай спецыяльнасці носіць імя дабрачынца, які некалі падаў фінансавую падтрымку для гэтай пасады: выдаткаваў дадатковыя сродкі на аплату працы вучонага і яго даследаванняў або забяспечыў навучальнай установе магчымасць пашырэння штата.

Сцвярджаецца, што першая імянная кафедра была заснавана ў 1502 годзе, калі лэдзі Маргарэт Бафорт  (руск.) (бел., маці караля Генрыха VII, заснавала кафедру Прафесара багаслоўя лэдзі Маргарэт  (руск.) (бел. у Кембрыджскім універсітэце. У 1540 годзе ў Оксфардскім універсітэце з’явілася кафедра Прафесара багаслоўя лэдзі Маргарэт  (руск.) (бел.. Абедзве самыя старыя кафедры існуюць да гэтага часу^[1].

Найстарэйшая імянная кафедра на зямлі будучых Злучаных Штатаў Амерыкі — Холісаўская прафесура па багаслоўі  (англ.) (бел. ў Гарвардскім універсітэце — была заснавана ў 1721 годзе (па іншых звестках — у 1726-м) мецэнатам Томасам Холісам  (руск.) (бел..

Сярод найбольш вядомых імянных профессур — сістэма каралеўскіх прафесараў ва ўніверсітэтах Вялікабрытаніі, месца Лукааўскага прафесара матэматыкі ў Кембрыджскім універсітэце (яго займалі, у прыватнасці, Ісаак Ньютан, Поль Дзірак і Стывен Хокінг), шматлікая Стэрлінгская прафесура ў Ельскім універсітэце (ЗША).

Імянная прафесура можа быць названая ў памяць не самога дабрачынца, а іншага чалавека па жаданні дабрачынца: так, у Прынстанскім універсітэце маюцца пасады Эйнштэйнаўскага прафесара [натуральных] навук і Фон-Нейманаўскага прафесара прыкладной і вылічальнай матэматыкі, выплачваемыя кампаніяй IBM^[2].