Іржаўныя грыбы

Іржаўныя грыбы
Puccinia coronata
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Грыбы Падцарства:  Вышэйшыя грыбы Аддзел:  Базідыяльныя грыбы Пададзел:  Pucciniomycotina Клас:  Pucciniomycetes Парадак:  Пукцыніевыя
Міжнародная навуковая назва
Pucciniales Clem. & Shear, 1931
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   936313 NCBI   5258 EOL   6877107 MB   501535 FW   212612

Іржаўныя грыбы (Pucciniales ці Uredinales) — парадак ці клас базідыяльных грыбоў.

Міцэлій міжклетачны з гаўсторыямі, праз якія грыб паглынае пажыўныя рэчывы з клетак расліны-гаспадара, у большасці відаў мясцовы (на месцы пападання споры); зрэдку дыфузны (працінае ўсю расліну). Міцэлій і споры маюць кроплі алею аранжавага ці іржавага колеру (адсюль назва). Цыкл развіцця іржаўных грыбоў — чаргаванне гаплоіднай і дыплоіднай стадый. Маюць 5 тыпаў споранашэння. Адны віды маюць усе тыпы споранашэння (поўны цыкл развіцця), другія — толькі некаторыя (няпоўны цыкл). Пры развіцці на адной расліне ўсіх тыпаў споранашэння грыбы называюць аднагаспадаровымі, калі гаплоідная і дыплоідная стадыі на розных расліных — рознагаспадаровымі.

Выдзелена звыш 14 сямействаў, 7000 відаў. Пашыраны ўсюды. На Беларусі каля 400 відаў з 14 родаў: гімнаспарангій (Gymnosporangium), пукцынія (Puccinia), траншэлія (Tranzschelia), ураміцес (Uromyces), ахрапсора (Ochropsora), калеаспорый (Coleosporium), кранарцый (Cronartium), мелапсорый і інш.

Аблігатныя паразіты вышэйшых травяністых раслін, пераважна злакавых і бабовых. Маюць вялікую колькасць спецыялізаваных форм.

Узбуджальнікі іржы раслін. Іржаўныя грыбы ўтвараюць на пашкоджаных раслінах дробныя падушачкі споранашэння пераважна карычневага колеру, падобнага на колер іржавага жалеза, таму хвароба атрымала сваю назву.

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Белэн, 1998. — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0279-2
• Біялогія: вучэб. дапам. для 7-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / пад рэд. В. М. Ціхамірава; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — Мн.: Нар. асвета, 2010. — 199 с.: іл. ISBN 978-985-03-1340-9
• Kirk P. M., Cannon P. F., Minter D. W., Stalpers J. A. et al. Ainsworth & Bisby's Dictionary of the Fungi. — CAB International, 2008. — P. 577—580. — ISBN 978-0-85199-826-8.