Алеся (аповесць)

«Алеся» (руск.: «Олеся») — аповесць Аляксандра Купрына, напісаная ў 1898 годзе. Упершыню апублікавана ў 1898 годзе ў часопісе «Киевлянин»^[1].

Гісторыя нядоўгай, але прыгожай па сваёй шчырасці і поўнасці кахання прыгажуні Алесі і пісьменніка пана Івана Цімафеевіча. Алеся з'яўляецца ўнучкай знахаркі Мануйліхі. Яна вырасла ў лясах Палесся і не ведае ні хітрасці, ні сябелюбнасці — усяго таго, што атручвае ўзаемаадносіны людзей у «цывілізаваным свеце». Алеся валодае дарам провіды, і адчувае непазбежнасць трагічнага канца свайго кароткага шчасця.

У сваім апавяданні Купрын кажа горкую праўду пра загубленыя стагоддзямі рабствам чалавечых душах. Кажа з болем і гневам, не апраў­двае, а тлумачыць невуцтва сялян, іх жорсткасць.

Да лепшых старонак апавядання адносяцца пейзажныя фрагменты аповесці, дзе лес паказаны не як фон, а быццам жывы ўдзельнік падзей. Зараджэнне кахання герояў і вясновае абуджэнне прыроды нібыта супадаюць па часе^[2].

У 1897 годзе Купрын служыў кіравальным маёнткам, што знаходзіўся на Палессі ў Ровенскім павеце, дзе ў яго была выдатная магчымасць назіраць за побытам мясцовых сялян. Гэта і ўражанні ад сустрэчы з велічнай мясцовай прыродай далі Купрыну багаты матэрыял для творчасці. Тут і быў задуманы цыкл так званых «Палескіх аповядаў», і адным з лепшых апавяданняў цыклу стала аповесць «Алеся».

Купрын рэдка прыдумляў сюжэты, само жыццё падказвала іх у багацці. Не выключана, што і сюжэт «Алесі» меў карані ў рэальнай рэчаіснасці. Вядома, што ў канцы свайго жыцця пісьменнік прызнаваўся аднаму з суразмоўцаў, кажучы пра палескую аповесць: «Усё гэта было са мной»^[2].

• 1923 год — Макар Краўцоў^[3]
• 1970 год — Леў Салавей^[4][5]

• 1956 год — фільм «Вядзьмарка» (руск.: «Колдунья»).
• 1971 год — фільм «Алеся» (руск.: «Олеся»).