Апрацоўка металаў ціскам

Апрацоўка металаў ціскам — тэхналагічны працэс атрымання нарыхтовак або дэталяў у выніку сілавога інструмента ўздзеяння на апрацоўваны матэрыял.

Працэсы апрацоўкі металаў ціскам па прызначэнню падпадзяляюць на два выгляды:

• для атрымання нарыхтовак пастаяннага папярочнага перасеку па даўжыні (пруткоў, дроту, стужак, лістоў), якія выкарыстоўваюцца ў будаўнічых канструкцыях у якасці нарыхтовак для наступнага вырабу з іх дэталяў — толькі апрацоўкай рэзаннем або з выкарыстаннем папярэдняга пластычнага формазмянення, асноўнымі разнавіднасцямі такіх працэсаў з’яўляюцца пракатка, прэсаванне і валачэнне;
• для атрымання дэталяў або нарыхтовак (паўфабрыкатаў), якія маюць набліжана формы і памеры гатовых дэталяў і якія патрабуюць апрацоўкі рэзаннем толькі для надання ім канчатковых памераў і атрымання паверхні зададзенай якасці; асноўнымі разнавіднасцямі такіх працэсаў з’яўляюцца коўка і штампоўка.

Пракатка — працэс пластычнага дэфармавання тэл паміж вярчальнымі прываднымі валікамі.

Прэсаванне заключаецца ў прадаўліванні нарыхтоўкі, якая знаходзіцца ў замкнёнай форме, праз адтуліну матрыцы, прычым форма і памеры папярочнага перасеку выдаўленай часткі нарыхтоўкі адпавядаюць форме і памерам адтуліны матрыцы.

Валачэнне заключаецца ў працягванні нарыхтоўкі праз паражніну матрыцы, якая звужваецца; плошчу папярочнага перасеку нарыхтоўкі памяншаецца і атрымлівае форму папярочнага перасеку адтуліны матрыцы.

Коўкай змяняюць форму і памеры нарыхтоўкі шляхам паслядоўнага ўздзеяння універсальным інструментам (разцамі) на асобныя ўчасткі нагрэтай нарыхтоўкі.

Штампоўкай змяняюць форму і памеры нарыхтоўкі з дапамогай спецыялізаванага інструмента — штампа (для кожнай дэталі вырабляюць свой штамп), які складаецца з матрыцы, пуансона і дадатковых частак. Адрозніваюць аб’ёмнае і ліставое штампаваннем. Пры аб’емнай штампоўцы у якасці нарыхтоўкі выкарыстоўваюць сартавы метал, разрэзаны на нарыхтоўкі. На нарыхтоўку ў працэсе аб’ёмнай штампоўкі ўздзейнічаюць спецыялізаваным інструментам — пуансонам, пры гэтым метал запаўняе паражніну матрыцы, набываючы яе форму і памеры.

Ліставай штампоўкай атрымліваюць плоскія і прасторавыя полыя дэталі з нарыхтовак, у якіх таўшчыня значна менш памераў у плане (ліст, стужка, паласа). Звычайна нарыхтоўка дэфармуецца з дапамогай пуансона і матрыцы.

Існуюць таксама працэсы, якія з’яўляюцца камбінацыямі з некалькіх метадаў. Напрыклад, метад пракатка-валачэнне, пракатка-прэсаванне і г. д.