Асобная механізаваная армія

Асобная механізаваная армія
Краіна	СССР
Уваходзіць у	Савецкая армія
Тып	воінскае фарміраванне
Дыслакацыя	Румынія

Асобная механізаваная армія (АМА) — асобнае аб’яднанне Савецкай Арміі на тэрыторыі Румыніі.

У чэрвені 1945 года, у сувязі з завяршэннем Вялікай Айчыннай вайны і пераводам войск на размяшчэнне па ўмовах мірнага часу, была створана Паўднёвая група войскаў (ПГВ). Яна дыслакавалася на тэрыторыях былых саюзнікаў Трэцяга рэйха — Балгарыі і Румыніі, якія перайшлі на бок антыгітлераўскай кааліцыі ў жніўні—верасні 1944 года. Пасля расфармавання ПГВ у 1947 годзе 20 снежня 1947 года ўтворана Асобная механізаваная армія.

У склад АМА (упраўленне — Бухарэст) першапачаткова ўвайшлі 5 дывізій: 19-я танкавая, 4-я і 33-я гвардзейскія механізаваныя, 19-я і 20-я механізаваныя, па іншых даных у склад арміі ўваходзілі тры механізаваных дывізіі:

• 2-я гвардзейская Мікалаеўска-Будапешцкая Чырванасцяжная ордэна Суворава (Краёва);
• 4-я гвардзейская Сталінградская Чырванасцяжная ордэнаў Суворава і Кутузава (Сафія);
• 25-я гвардзейская Крыварожская Чырванасцяжная ордэна Суворава (Канстанца).

Аб’яднанне дыслакавалася на румынскай тэрыторыі да 1958 года.

Злучэнні арміі (яе 33-я гвардзейская механізаваная дывізія і 233-і гвардзейскі стралковы полк 81-й гвардзейскай стралковай дывізіі) удзельнічалі ў падаўленні Венгерскага паўстання 1956 года.

Улетку 1957 года са складу выведзена і адпраўлена ў Кіеўскую ВА 81-я гвардзейская мотастралковая дывізія. 4 чэрвеня 1957 года АМА перафармавана ў 1-ю асобную армію (1 АА)^[1].

У ліпені 1958 года 1 АА была выведзена ў Савецкі Саюз і перададзена ў склад Кіеўскай ВА.

• 24.12.1947 — 30.01.1948 — генерал-палкоўнік В. Д. Цвятаеў
• 30.01.1948 — 20.04.1949 — генерал-лейтэнант У. П. Свірыдаў
• 20.04.1949 — 23.06.1950 — генерал-палкоўнік М. І. Гусеў
• 18.09.1950 — студзень 1956 — генерал-палкоўнік П. І. Голікаў
• 17.01.1956 — 17.04.1958 — генерал-палкоўнік А. Л. Гетман^[2]

На момант фарміравання ў 1947 годзе:

• упраўленне;
• 19-я танкавая Перакопская Чырванасцяжная дывізія
• 4-я гвардзейская механізаваная Сталінградская Чырванасцяжная ордэнаў Суворава і Кутузава дывізія
  • 13-ы Навабугскі Чырванасцяжны гвардзейскі механізаваны полк;
  • 14-ы Ніжнедняпроўскі Чырванасцяжны ордэна Кутузава гвардзейскі механізаваны полк;
  • 15-ы Навабугска-Бялградскі Чырванасцяжны гвардзейскі механізаваны полк;
  • 36-ы гвардзейскі танкавы Ніжнедняпроўскі Чырванасцяжны ордэнаў Суворава і Кутузава полк;
  • 103-і гвардзейскі цяжкі танка-самаходны полк;
  • 240-ы артылерыйскі полк;
  • 763-і зенітна-артылерыйскі полк;
• 19-я механізаваная Запароская Чырванасцяжная ордэна Суворава дывізія
• 20-я механізаваная Пермская Чырванасцяжная дывізія (расфармаваная ў 1947 г.)
  • 74-ы механізаваны полк;
  • 75-ы механізаваны полк;
  • 76-ы механізаваны полк;
  • 78-ы артылерыйскі полк

Склад на 01.01.1948 г.^[3]:

• упраўленне;
• 4-я гвардзейская механізаваная Сталінградская Чырванасцяжная ордэнаў Суворава і Кутузава дывізія (у 1948 г. выведзена ў Кіеўскую ВА);
• 2-я гвардзейская механізаваная дывізія (у 1949 г. перадыслакавана ў Венгрыю);
• 25-я гвардзейская механізаваная Крыварожская Чырванасцяжная ордэна Суворава дывізія;
• 126-я знішчальная авіяцыйная дывізія;

Склад на 01.01.1951 г.^[4]:

• упраўленне;
• 33-я гвардзейская механізаваная дывізія (Тымішаара) (уведзена ў склад арміі ў 1949 г. з Адэскай ВА);
  • 104-ы Венскі Чырванасцяжны ордэнаў Кутузава і Аляксандра Неўскага гвардзейскі механізаваны полк;
  • 105-ы гвардзейскі механізаваны полк;
  • 106-ы Будапешцкі гвардзейскі механізаваны полк;
  • 133-і гвардзейскі цяжкі танка-самаходны полк;
  • 71-ы гвардзейскі танкавы полк;
  • 100-ы гвардзейскі артылерыйскі полк;
  • 1195-ы артылерыйскі полк;
  • 1093-і зенітна-артылерыйскі полк;
  • 61-ы асобны гвардзейскі мінамётны дывізіён;
  • 139-ы асобны матацыклетны батальён
• 25-я гвардзейская механізаваная дывізія;
• 126-я знішчальная авіяцыйная дывізія;

Склад на 01.01.1954 г.^[5]:

• упраўленне;
• 33-я гвардзейская механізаваная дывізія;
• 25-я гвардзейская механізаваная дывізія (у маі 1957 г. ператворана ў 37-ю гвардзейскую танкавую дывізію);
• 66-я знішчальная авіяцыйная дывізія;
• 67-я змешаная авіяцыйная дывізія;
• 86-я зенітна-артылерыйская дывізія;

Склад на 01.07.1957 г.^[6]:

• упраўленне;
• 33-я гвардзейская мотастралковая дывізія (выведзена ў Адэскую ВА);
• 81-я гвардзейская мотастралковая дывізія (уведзена ў 1953 г. з Кіеўскай ВА, у 1957 г. выведзена назад);
• 35-я гвардзейская танкавая дывізія;
• 66-я знішчальная авіяцыйная дывізія (у 1957 годзе выведзена ў Адэскую ВА);
• 67-я змешаная авіяцыйная дывізія;
• 86-я зенітна-артылерыйская дывізія

• 1947 — 60 000;
• кастрычнік 1948 — 32 000;
• ліпень 1949 — 28 000;
• студзень 1950 — 32 000;
• верасень 1952 — 32 000.

• Феськов В. И., Калашников К. А., Голиков В. И. Советская Армия в годы «холодной войны» (1945—1991). — Томск: Изд-во Том. ун-та, 2004. — 246 с.
• Феськов В. И., Голиков В. И., Калашников К. А., Слугин С. А. Вооруженные силы СССР после Второй мировой войны: от Красной армии к Советской (часть 1: Сухопутные войска)/ под науч. ред. В. И. Голикова. — Томск: Изд-во НТЛ, 2013. — 640 с.
• Дроговоз И. Г. «Танковый меч страны Советов», Серия: «Военно-историческая библиотека». — М.: «АСТ, Харвест», 2004. — 480 с. — ISBN: 985-13-2133-8.