Вялікае Княства Рускае (1658—1659)

Гістарычная дзяржава
Вялікае княства Рускае
Велике князівство Руське
Герб
1658 — 1659
Сталіца	Кіеў
Плошча	Каля 250 000 км²
Форма кіравання	Княства Гетман Іван Выгоўскі

Вялікае Княства Рускае (укр.: Велике Князівство Руське; ВКР) — назва Казацкай Украіны (частка Брацлаўскага, Кіеўскага і Чарнігаўскага ваяводстваў), па якой, паводле ўмоў Гадзяцкага дагавора, заключанага на казацкім радзе 16 верасня 1658 г., яна павінна была ўвайсці ў склад Рэспублікі трох народаў. Вялікае княства Рускае было выкрэслена, калі дагавор быў ратыфікаваны сеймам.^[1]

Гадзяцкі дагавор прадугледжваў абмежаванне яго ўнутрыпалітычнага суверэнітэту, пазбаўленне правоў на знешнюю палітыку, аднаўленне існуючай сістэмы сацыяльна-эканамічных адносін у Хмяльніцкім.

Аўтарам канцэпцыі Вялікага Княства Рускага, а таксама яго першым і апошнім канцлерам быў Юрый Нямырыч, які ў красавіку 1659 г. выступіў з прамовай перад дэпутатамі сейма Рэчы Паспалітай у Варшаве.

Спробы ўрада Івана Выгоўскага вясной 1659 г. уключыць у склад княства Валынскае, Падольскае і Рускае ваяводствы, павялічыць казацкі рэестр да 60 тыс. і ліквідаваць унію пацярпелі няўдачу.

Пасля абвяшчэння Гадзяцкага дагавора пачалася маскоўска-ўкраінская вайна (1658-1659), якая завяршылася перамогай казацкіх войскаў пад Канатопам.

Аднак пасля гэтага пачаўся (пры актыўнай падтрымцы Масквы) казацкі рух супраць саюза з Польшчай, і ўвосень 1659 г. новы гетман Юрый Хмяльніцкі фактычна скасаваў пагадненне.

• Великі князі Руські
• Вялікае Княства Рускае (1432—1435)

1. ↑ «Под влиянием польской общественности и сильного диктата Ватикана сейм в мае 1659 г. принял Гадячский договор в более чем урезанном виде. Идея Княжества Русского вообще была уничтожена, равно как и положение о сохранении союза с Москвой. Отменялась и ликвидация унии, равно как и целый ряд других позитивных статей». Таирова-Яковлева Т. Г. Иван Выговский // Единорогъ. Материалы по военной истории Восточной Европы эпохи Средних веков и Раннего Нового времени. — М., 2009, вып. 1. — С. 249. — ISBN 978-5-91791-002-4.

• В. Горобець. Велике князівство Руське // Політична енциклопедія / редкол.: Ю. Левенець (голова), Ю. Шаповал (заст. голови). — К.: Парламентське видавництво, 2011. — С. 88—89. — 808 с. — ISBN 978-966-611-818-2.

• В. М. Горобець. Велике князівство Руське // 464 // Енциклопедія історії України^[ru] : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій^[ru] (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К.: «Наукова думка^[ru]», 2003. — Т. 1 : А — В.— С. 464. — ISBN 966-00-0734-5. (укр.)
• Велике князівство Руське // Юридична енциклопедія : [у 6 т.] (укр.) / ред. кол.: Ю. С. Шемшученко (відп. ред.) [та ін.]. — К.: Українська енциклопедія ім. М. П. Бажана, 1998—2004. — ISBN 966-749-200-1.
• Великим Князівством Руським Україна побула півроку