Вялікі разрыў

Вялікі разрыў (англ.: Big Rip) — касмалагічныя гіпотэза пра лёс Сусвету, якая прадказвае развал (разрыў) усёй матэрыі за канечны час.

Справядлівасць гэтай гіпотэзы моцна залежыць ад прыроды цёмнай энергіі, а менавіта, ад параметра w, роўнага адносінам ціску цёмнай энергіі да яе шчыльнасці (гл. ураўненне стану). Калі w<-1, то Сусвет будзе паскорана пашырацца, і велічыня маштабнага фактара стане роўнай бесканечнасці за канечны час.

Калі гіпотэза «Вялікага разрыву» слушная, то, па меры павелічэння хуткасці пашырэння, адлегласць да гарызонту падзей, — г. зн. той часткі Сусвету, якая аддаляецца ад назіральніка з хуткасцю святла — будзе памяншацца. Усё, што знаходзіцца за гарызонтам, недаступна назіранню, таму што хуткасць святла з'яўляецца граніцай для любых узаемадзеянняў. Аб'ект, размешчаны ў цэнтры назіранага сусвету, не ўзаемадзейнічае ні з чым, што знаходзіцца за гарызонтам. Калі памер гарызонту падзей становіцца меншым за памеры якога-небудзь аб'екта, то паміж часткамі гэтага аб'екта немагчымыя ніякія ўзаемадзеянні — ні гравітацыйнае, ні электрамагнітнае, ні моцнае, ні слабае.

Аўтары гэтай гіпотэзы вылічылі час, які застаўся да канца існавання Сусвету такога, якім мы яго ведаем.

${\displaystyle t_{rip}-t_{0}\approx {\frac {2}{3|1+w|H_{0}{\sqrt {1-\Omega _{m}}}}},}$

дзе ${\displaystyle w}$ — адносіны ціску цёмнай энергіі да яе шчыльнасці, ${\displaystyle w}$ — пастаянная Хабла і Ω_m — бягучае значэнне шчыльнасці ўсёй матэрыі ў Сусвеце.

У сваёй працы аўтары разгледзелі прыклад, дзе ${\displaystyle w}$ = −1.5, H₀ = 70 (км/с)/Мпк и Ω_m = 0.3, і ў гэтым выпадку канец Сусвету (Вялікі разрыў) наступіць прыблізна праз 22 млрд гадоў.^[1]

• За мільярд гадоў да Вялікага разрыву распадуцца сукупнасці галактык.
• Прыкладна за 60 млн гадоў да Вялікага разрыву гравітацыя стане вельмі слабай, каб утрымліваць галактыкі. Распадзецца і наша галактыка.
• За 3 месяцы да Вялікага разрыву Сонечная сістэма стане гравітацыйна незвязанай.
• За 30 хвілін да Вялікага разрыву разбурыцца Зямля.
• За 10⁻⁹ с да канца — разбурацца атамы.

У гэты момант, як і ў момант Вялікага выбуху, перастаюць працаваць вядомыя нам законы фізікі і далейшы лёс Сусвету прадказаць немагчыма.

На сённяшні дзень невядома, ці валодае цёмная энергія такімі ўласцівасцямі, пры якіх можа рэалізавацца гэты сцэнарый.

Паводле апошніх касмалагічных дадзеных, імавернасць памылкі ўсё яшчэ ёсць, і невядома, які з трох выпадкаў з'яўляецца верным ${\displaystyle w}$ < −1, ${\displaystyle w}$ = −1, и ${\displaystyle w}$ > −1.^[2][3]

• Phantom Energy and Cosmic Doomsday(недаступная спасылка). Robert R. Caldwell, Marc Kamionkowski, Nevin N. Weinberg.
• Разрыв Вселенной