Вячэрніца гіганцкая

	Вячэрніца гіганцкая
	; Вячэрніца гіганцкая
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Жывёлы
Падцарства:	Эўметазоі
Без рангу:	Двухбакова-сіметрычныя
Без рангу:	Другаснаротыя
Тып:	Хордавыя
Падтып:	Пазваночныя
Інфратып:	Сківічнаротыя
Надклас:	Чацвераногія
Клас:	Млекакормячыя
Падклас:	Звяры
Інфраклас:	Плацэнтарныя
Надатрад:	Laurasiatheria
Атрад:	Рукакрылыя
Падатрад:	Кажаны
Надсямейства:	Vespertilionoidea
Сямейства:	Гладканосыя лятучыя мышы
Падсямейства:	Vespertilioninae
Трыба:	Pipistrellini
Род:	Вячэрніцы
Від:	Вячэрніца гіганцкая
Міжнародная навуковая назва
	Nyctalus lasiopterus Schreb., 1780
Сінонімы
	Nyctalus ferrugineus Brehm, 1827; Nyctalus maxima Fatio, 1869; Nyctalus sicula Mina-Palumbo, 1868;
Арэал
Ахоўны статус
	Выклікаюць найменшыя асцярогі; IUCN 3.1 Least Concern : / 14918
ITIS	632066
NCBI	59464
EOL	1038526

Вячэрніца гіганцкая (Nyctalus lasiopterus) — млекакормячае атрада рукакрылых. Ставіцца да сямейства Гладканосых лятучых мышэй. З'яўляецца самым буйным кажаном у Еўропе і Расіі.

Біялагічнае апісанне

Даўжыня цела 84-104^[1], перадплечча 65-69 мм. Вушы кароткія, шырокія, закругленыя са скурнымі складкамі.

Крылы вузкія, доўгія, завостраныя. Размах крылаў — 41—46 см^[2]. На ніжнім баку крыла ўздоўж пярэдняга краю праходзіць палоска поўсці.

Поўсць густая, высокая, шаўкавістая; зверху карычнявата-рыжая, знізу больш светлая. Жывот нязначна святлей спіны, вобласці за вушамі больш цёмна афарбаваны. Маса ад 41 да 76 грамаў.

Харчаванне і лад жыцця

Гіганцкія вячэрніцы палююць над ляснымі палянкамі і паверхнямі вадаёмаў. Пачынаюць паляванне на вялікай вышыні, а затым спускаюцца бліжэй да зямлі. Ежай служаць буйныя жукі (Dynastinae, вусачы (Cerambycidae), майскія жукі (Melolonthinae), Lucanus) і начныя матылі^[3]. На падставе аналізу крыві і памёту было ўстаноўлена, што гіганцкія вячэрніцы сілкуюцца дробнымі вераб’іных птушкамі ў перыяды іх міграцый. Устаноўлена, што іх здабычай былі Erithacus, пячураўка-ценькаўка (Phylloscopus collybita), валасянкі (Sylvia) і Phoenicurus. Аднак напады на птушак ніколі не ўдавалася назіраць, верагодна, у сувязі з тым, што паляванне адбываецца ўначы на вышынях больш за 700 метраў. Якім чынам адбываецца сам працэс палявання таксама невядома^[4]^[5].

Эхалакацыйныя сігналы вельмі высокай інтэнсіўнасці з максімальнай частатой каля 18-19 кгц.

Жывуць гіганцкія вечерницы па 1-3 асобіны ў дуплах дрэў, у калоніях іншых кажаноў (у асноўным, вячэрніца рыжая (Nyctalus noctula) і малай вячэрніцы (Nyctalus leisleri)), радзей ўтвараюць калоніі па 8-13 і нават да 50 асобін^[3]. Спароўванне ў канцы лета — пачатку восені. Цяжарнасць доўжыцца каля двух з паловай месяцаў, дзіцянятаў звычайна два^[2].

У жніўні-верасні адлятае на зімоўку на поўдзень.

Распаўсюджванне і экалогія

Лісцяныя лясы Паўднёвай, Заходняй і Усходняй Еўропы ад Францыі да Заволжжа і Каўказа, магчыма, Блізкі Усход. У Расіі сустракаецца ад заходніх межаў да Арэнбургскай вобласці. На поўначы сустракаюцца да Маскоўскай і Ніжагародскай абласцей.

На Беларусі вельмі рэдкі, пералётны від. У 2015 годзе на тэрыторыі рэспубліканскага водна-балотны заказніка «Стары Жадзен» у Жыткавіцкім раёне былі знойдзены некалькі цяжарных самак гіганцкай вячэрніцы. Раней гэтыя лятучыя мышы адзначаліся ў Беларусі толькі ў 1930 годзе^[6].

Месцы пражывання — мяшаныя і лісцевыя лясы, паркі. Селіцца ў дуплах дрэў. Зрэдку ўтварае самастойныя разнаполавыя калоніі, часцей трапляецца ў мяшаных калоніях разам з рыжымі, радзей — з малымі вячэрніцамі, нетапырамі і вушанамі.

Колькасць

Ацаніць колькасць гіганцкай вечерницы з-за асаблівасцяў яе ладу жыцця вельмі цяжка. Па доўгім назіранням у Варонежскім запаведніку^[7], на 500—600 злоўленых вячэрніц віду Nyctalus noctula прыпадала адна гіганцкая. У паўднёва-заходняй частцы Адэскай вобласці Украіны ў час пралёта сустракалася адна гіганцкая вячэрніца на 200 Nyctalus noctula. Прыкладна такія ж суадносіны назіралася ў Растоўскай вобласці пры адлове звяркоў падчас міграцый. Гэтыя даныя дазваляюць ацаніць шчыльнасць насельніцтва гіганцкай вечерницы у 1 асобіну на 10 км². Плошча, на якой адзначаны знаходкі гэтага віду ў Расіі, складае прыкладна 1700—1800 тыс. км², з іх для селішча гіганцкай вечерницы прыдатныя 10-15 %. Адсюль арыенціровачная колькасць гэтага віду — 17-27 тыс. асобін.

Ахова

Характар уздзеяння чалавека на гэты від такі ж, як і на малую вячэрніцу (Nyctalus leisleri). Спецыяльныя меры аховы не распрацаваны, і не ясна, якія меры могуць апынуцца эфектыўнымі, паколькі невядомыя прычыны нізкай колькасці. Неабходныя дэталёвыя даследаванні па распаўсюджванню і біялогіі гіганцкай вячэрніцы. Зараз могуць быць прапанаваны толькі ахоўныя меры, агульныя для ўсіх кажаноў: захаванне месцаў пражывання (старыя дуплаватыя лісцяныя дрэвы), прапаганда аховы і таму падобнае^[8].

Від занесены ў чырвоныя кнігі Беларусі і Расіі.