Відэазварот беларускіх навукоўцаў

Відэазварот беларускіх навукоўцаў (або акцыя «Чаму мы маўчым?») — публічная акцыя ў фармаце калектыўнага відэазвароту, якая была ініцыявана аналітычнай суполкай «Навуковае меркаванне» і апублікавана у Тэлеграм-канале «Навуковае меркаванне» 23 кастрычніка 2020 года^[1][2]. У відэазвароце беларускія навукоўцы – прадстаўнікі НАН Беларусі, дактары і кандыдаты навук у галіне хіміі, фізікі, біялогіі, філалогіі, гісторыі і сацыялогіі – выступілі з асуджэннем дзяржаўнага гвалту, рэпрэсій супраць удзельнікаў мірных пратэстаў, парушэння акадэмічнай свабоды і грамадзянскіх правоў^[3]. Акцыя стала адным з нешматлікіх прыкладаў калектыўнага выказвання беларускай навуковай супольнасці ў перыяд палітычнага крызісу.

• Аляксандр Аляксандравіч Лукашанец (акадэмік, доктар філалагічных навук)
• Іван Аляксандравіч Сіўцоў (кандыдат фізіка-матэматычных навук)
• Ларыса Мікалаеўна Сівіцкая (кандыдат біялагічных навук)
• Ірына Вячаславаўна Парыбок (кандыдат хімічных навук)
• Андрэй Генадзьевіч Баханаў (магістр сацыялагічных навук)
• Вадзім Вадзімавіч Аніпяркоў (кандыдат гістарычных навук)
• Сяргей Лявонцьевіч Гаранін (кандыдат філалагічных навук)
• Марына Васілеўна Канапелька (магістр фізіка-матэматычных навук)
• Андрэй Міхайлавіч Пятроўскі (магістр фізіка-матэматычных навук)
• Канстанцін Сяргеевіч Лівановіч (магістр хімічных навук)
• Марына Вадзімаўна Раманенка (магістр хімічных навук)
• Марыя Пятроўна Ясайтэ (магістр біялагічных навук)
• Вікторыя Валер'еўна Мінкова (магістр біялагічных навук)
• Вікторыя Дзмітрыеўна Бундзюкова (магістр фізіка-матэматычных навук)
• Таццяна Пятроўна Севярынчык (магістр хімічных навук)
• Аляксандар Алегавіч Навумаў (кандыдат фізіка-матэматычных навук)
• Ксенія Аляксандраўна Панцялей (магістр біялагічных навук)
• Ілья Леанідавіч Карусейчык (магістр фізіка-матэматычных навук)
• Марына Ўладзіміраўна Багданава (кандыдат біялагічных навук)
• Ксенія Сяргееўна Гілеўская (кандыдат хімічных навук)
• Алена Віктараўна Каралёва (доктар хімічных навук)
• Аляксандар Аляксандравіч Хартонік (магістр фізіка матэматычных навук)
• Уладзіслаў Пятровіч Стэфанаў (магістр фізіка-матэматычных навук)  
• Георгій Віктаравіч Лазарук (магістр біялагічных навук)

У відэазвароче навукоўцы змяняючы адзін аднаго, выступілі са зваротам на беларускай і рускай мовах. Агульная працягласць роліка склала 4 хвіліны 32 секунды.

(0:05) А. Лукашанец:  Мы, вучоныя Беларусі, мы супраць гвалту в любых яго формах.

(0:10) І. Сіўцоў: Мы лічым, што толькі дыялог усіх бакоў можа дапамагчы Беларусі выйсці з гострага крызісу ў якім апынулася наша краіна.

(0:16) Л. Сівіцкая: Накопленные наукой знания и опыт человечества позволяют утверждать, что насилие наносит вред личности человека.

(0:23) І. Парыбок: Асабліва небяспечнымі для чалавека з’яўляюцца сістэмы арганізаванага гвалту.

(0:28) А. Баханаў: Эти системы деформируют психику и ценность установки как агрессора, так и жертвы.

(0:33) В. Аніпяркоў: У выніку ўсялякае сілавое вырашэнне любых праблем робіцца нормай грамадства.

(0:37) С. Гаранін: Дзяржава, што сістемна выкарыстоўвае гвалт у дачыненні да сваіх грамадзян - асуждана на дэградацыю і крах.

(0:44) М. Канапелька: Такое будущее готовит для нас власть. Однако беларусы встали на защиту своих прав и свобод. Они хотят точного соблюдения законов и конституции, настоящего, а не фиктивного права выбирать, строить свою жизнь и будущее своей страны.

(0:58) А. Пятроўскі: В третий месяц не прекращаются протесты. Десятки и сотни тысяч людей выходят на мирные шествия, становятся в цепи солидарности, вступают в стачечные комитеты. Многие беларусы становятся волонтерами и помогают пострадавшим от действий властей. Среди них есть и наши коллеги.

(1:13) К. Лівановіч: С людьми власть разговаривает языком насилия, что ведет общество к краху, а не к процветающей Беларуси.

(1:20) М. Раманенка: В августе 2020 года почти три тысячи ученых подписали обращение против насилия. Это немало, но ученых в стране более двадцати тысяч.

(1:28) Л. Сівіцкая: Что заставляет нас закрывать глаза на репрессии своего народа, коллеги? Должность, которой могут лишить?

(1:34) М. Ясайтэ: Чаму мы маўчым? Мы бачым непрыкрытае нахабства чыноўнікаў і крывадушша ўлады.

(1:40) В. Мінкова: Мы бачым, як падрываюцца базавые асновы нашай нацыянальнай культуры. Чуем, як здзекуюцца з нашай роднай мовы

(1:48) М. Раманенка: Вы ведаеце да якога гаротнага становішча даведзена сёння навука? Якая жабрацкая зарплата ў навукоўцаў? Колькі творчай моладзі з’ехала з краіны?

(1:57) В. Бундзюкова: Адзінае, што бездакорна працуе ў сенняшнея Беларусі - гэта сістэма арганізаванага гвалту

(2:02) Т. Севярынчык: Символом сегодняшней власти является силовик в балаклаве, бьющий безоружную женщину. Но это не символ Беларуси.

(2:09) А. Навумаў: За 26 лет нас обманывали уже тысячу раз. Режим понимает - кредит доверия народа исчерпан.

(2:15) В. Аніпяркоў: Не маючы магчымасці сілавым шляхам зламаць мірны народны супраціў, улада будет выкручвацца і хлусіць, а потым помсціць

(2:25) І. Сіўцоў: Ужо зараз улада заяўляе, што знойдзе ўсіх удзельнікаў пратэстаў

(2:29) К. Панцялей: И уж если власть вступила на этот путь, то логика событий обязательно приведет ее к каждому из вас. Но это будет ваша личная встреча с безликим режимом.

(2:38) І. Карусейчык: Раз сейчас вы смотрите это обращение, значит вы уже понимаете, что нынешняя власть аморальна и отвратительна, она коварна и лжива.

(2:45)  М. Багданава: Сегодняшняя борьба и сегодняшний протест – это не только вопрос политики и экономики. Это вопрос будущего общественного устройства. Вопрос культуры и цивилизации. Вопрос человечности, чести и гуманизма. Вопрос нравственности каждого.

(3:00) А. Лукашанец: Мы звяртаемся да ўсіх вучоных Беларусі

(3:03) К. Гілеўская: Мы звяртаемся да ўсіх грамадзян Беларусі

(3:06) С. Гаранін: Мы пратэстуем супраць падаўлення інтэлектуальных свабод, супраць ілжывай прапаганды і падману народу. Мы супраць ідэалагічнай цэнзуры ў інфарамацыйнай прасторы

(3:17) А. Каралёва: Я протестую, потому что я не хочу, чтобы избивали, истязали, насиловали и сажали в тюрьму моих сограждан. Я протестую, потому что я не хочу, чтобы репрессиям были подвергнуты мои коллеги.

(3:30) А. Хартонік: Мы против увольнений и арестов по политическим мотивам. Мы против выдворения талантливых, активных и честных граждан из страны.

(3:38) І. Парыбок: Мы требуем освободить всех несправедливо осужденных по сфабрикованным делам.

(3:42) У. Стэфанаў:  Мы хотим, чтобы каждый мог свободно выражать свое мнение и говорить правду без страха за себя и своих близких.

(3:48) А. Лукашанец: Мы, вучоныя Беларусі - людзі розных поглядаў і перакананняў. Мы захапляемся мужнасцю нашых шахцераў, самааданасцю нашых медыкаў, рашучасцю нашых рабочых. Мы салідарныя з ўсімі, хто абараняе грамадзянскія свабоды, маральнасць і гуманізм

(4:05) Г. Лазарук: Мы знаем, что наша борьба не напрасна. Что режим, теснимый гражданами изнутри страны и блокируемый извне, скоро падет. Так всегда было в истории. И на его месте скоро возникнет свободная и демократичная страна. Наша новая Родина. Жыве Беларусь!

Многія з удзельнікаў відэазвароту пазней за праяву сваей грамадзянскай пазіцыі былі звольнены з працы, ці падвергліся адміністрацыйнаму і крымінальнаму пераследу^[3]. Cярод іх намеснік дырэктара Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі акадэмік Аляксандр Лукашанец ^[4], супрацоўнік Інстытута сацыялогіі НАН Беларусі Андрэй Баханаў^[5][6], намеснік дырэктара па навуковай рабоце Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Сяргей Гаранін^[7], аспірант Цэнтра квантавай оптыкі і квантавай інфарматыкі Ілья Карусейчык^[8], генетыкі Ксенія Панцялей і Марына Багданава^[9][10], гісторык Вадзім Аніпяркоў і інш.

• Зварот беларускіх навукоўцаў супраць гвалту
• Зварот супраць рэпрэсій

1. ↑ reform.news. "Почему мы молчим?!" Ученые записали обращение против насилия, беззакония и репрессий (руск.)  (нявызн.) ?. REFORM.news (ранее REFORM.by) (23 кастрычніка 2020). Архівавана з першакрыніцы 26 лютага 2025. Праверана 17 чэрвеня 2025.
2. ↑ РАЦЫЯ, РАДЫЁ. Група беларускіх навукоўцаў запісала відэазварот у падтрымку перамен(нявызн.). БЕЛАРУСКАЕ РАДЫЁ РАЦЫЯ (23 кастрычніка 2020). Архівавана з першакрыніцы 27 лістапада 2020. Праверана 17 чэрвеня 2025.
3. ↑ ^{а б} How Lukashenko repressed Belarusian scientists who advocated new elections (англ.)  (нявызн.) ?. OUR HOUSE (1 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 13 чэрвеня 2025. Праверана 17 чэрвеня 2025.
4. ↑ Будзьма беларусамі! » З Інстытута мовазнаўства звольнены акадэмік Аляксандр Лукашанец (нявызн.). budzma.org. Архівавана з першакрыніцы 17 чэрвеня 2025. Праверана 17 чэрвеня 2025.
5. ↑ У Нацыянальнай акадэміі навук схапілі магістра сацыялогіі  (бел.). Наша Ніва (27 мая 2023). Архівавана з першакрыніцы 7 красавіка 2025. Праверана 17 чэрвеня 2025.
6. ↑ Ученого Андрея Баханова задержали прямо в Академии наук Беларуси (руск.). charter97.org. Архівавана з першакрыніцы 29 чэрвеня 2025. Праверана 29 чэрвеня 2025.
7. ↑ Пацвердзілася інфармацыя пра затрыманне выбітнага мовазнаўцы Сяргея Гараніна  (бел.). Наша Ніва (6 лістапада 2022). Архівавана з першакрыніцы 6 красавіка 2025. Праверана 17 чэрвеня 2025.
8. ↑ “Похоже, завелись тихари”: районный марш рассекретили, двух братьев посадили | Новости Беларуси | euroradio.fm (руск.). euroradio.fm (22 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 2 сакавіка 2021. Праверана 17 чэрвеня 2025.
9. ↑ «Ваши взгляды и подходы нам не нравятся»: увольняют учёных из Института генетики (руск.). ex-press.by (6 ліпеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2023. Праверана 17 чэрвеня 2025.
10. ↑ “Ваши взгляды и подходы нам не нравятся”: увольняют учёных из Института генетики (руск.). Новости Беларуси | euroradio.fm. Архівавана з першакрыніцы 18 ліпеня 2021. Праверана 17 чэрвеня 2025.