Гракліяні

Славутасць
Гракліяні
груз. გრაკლიანი
41°59′47″ пн. ш. 44°24′22″ у. д.HGЯO
Краіна	Грузія
Край	Шыда Картлі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гракліяні (груз. გრაკლიანი) — гара і археалагічны помнік нацыянальнага значэння ў Грузіі. Знаходзіцца на беразе ракі Лехуры  (руск.) (бел. каля вёскі Ігаеці  (руск.) (бел. Каспскага муніцыпалітэта  (руск.) (бел. ў краі Шыда-Картлі^[1][2][3].

Падчас будаўніцтва аўтамагістралі Тбілісі — Сенакі — Леселідзэ ў 2007 годзе былі зроблены першыя археалагічныя знаходкі на гары Гракліяні^[1]. З тых часоў тут працуе археалагічная экспедыцыя Тбіліскага ўніверсітэта пад кіраўніцтвам прафесара Вахтанга Лічэлі.

У ходзе раскопак былі выяўлены паселішча, два храмавыя комплексы і пахаванні. Сярод знойдзеных тут прадметаў — унікальныя для Каўказскага рэгіёна пячаткі з Паўднёвай Месапатаміі IV стагоддзя да нашай эры, а таксама нагрудныя дыскі з золата і бронзы^[2], выразаныя з каменю дзіцячыя цацкі, імітацыя персідскай керамікі^[4], прадметы бытавога, культавага, ваеннага, фармацэўтычнага прызначэння^[3] і іншае.

У ходзе вывучэння ў адным з каменных храмаў выявілася змешванне розных рэлігій: тут і персідскі зараастрыйскі алтар, і скульптурныя выявы, што адносяцца да традыцыйнай каўказскай рэлігіі^[4].

У верасні 2014 года археалагічны аб’ект на гары Гракліяні атрымаў афіцыйны статус гістарычнага помніка, той жа восенню Міністэрства культуры і аховы помнікаў Грузіі прыняло рашэнне аб стварэнні тут музея пад адкрытым небам^[2].

У 2015 годзе пры раскопках у адным з храмаў Гракліяні, прысвечаным багіні ўрадлівасці, на пастаменце алтара быў выяўлены надпіс на незразумелай мове, папярэдне датаваны VII стагоддзем да нашай эры. Праведзены ў 2016 годзе лабараторыяй «Beta Analytic» (Маямі, ЗША) радыевугляродны аналіз паказаў, што гэты надпіс зроблены ў канцы XI — пачатку Х стагоддзя да нашай эры^[5]. Такім чынам, гэты надпіс больш чым на тысячу гадоў старэйшы за самыя старажытныя са знойдзеных раней на Каўказе. Вахтанг Лічэлі адзначыў, што літары гэтага надпісу нагадваюць грэчаскія і арамейскія  (руск.) (бел., хоць пакуль і не вызначана іх адпаведнасць ніводнай з вядомых пісьменнасцяў. Таксама на адным з вуглоў другога алтара былі выяўленыя яшчэ тры выразаныя ў гліне літары, якія адрозніваюцца ад ужо згаданага надпісу, — тлумачэння незвычайнага суседства ў адным храме надпісаў на розных мовах пакуль не знойдзена^[4][6].

Шматлікія культурныя пласты, з якіх раскапана ўжо адзінаццаць, паказваюць гісторыю дзейнасці чалавека ў рэгіёне за 300 тысяч гадоў, пачынаючы з каменнага веку^[3].