Грамадзянства БССР — прыналежнасць чалавека да дзяржавы БССР, якая ўключае ў сябе шэраг правоў і абавязкаў, якія вызначаюцца заканадаўствам БССР.
У адпаведнасці з Канстытуцыямі БССР 1937, 1978 гг. Беларусь, уваходзячы ў склад СССР, захоўвала свой суверэнітэт. Адной з найважнейшых прыкмет дзяржаўнага суверэнітэту з'яўляецца наяўнасць уласнага грамадзянства[1].
У артыкуле 18 Канстытуцыі БССР 1937 г. было ўстаноўлена, што кожны грамадзянін БССР з'яўляецца грамадзянінам СССР[2]:
Артыкул 18. Кожны грамадзянін БССР з'яўляецца грамадзянінам СССР.
Грамадзяне ўсіх іншых саюзных рэспублік карыстаюцца на тэрыторыі БССР аднолькавымі правамі з грамадзянамі БССР.
Арыгінальны тэкст (руск.)
Статья 18. Каждый гражданин БССР является гражданином СССР.
Граждане всех других союзных республик пользуются на территории БССР одинаковыми правами с гражданами БССР.
Такая ж норма змяшчалася і ў артыкуле 31 Канстытуцыі БССР 1978 г.:
Глава 5. Грамадзянства Беларускай ССР. Раўнапраўе грамадзян
Артыкул 31. У адпаведнасці з устаноўленым у СССР адзіным саюзным грамадзянствам кожны грамадзянін Беларускай ССР з'яўляецца грамадзянінам СССР.
Падставы і парадак набыцця і страты савецкага грамадзянства вызначаюцца Законам аб грамадзянстве СССР.
Грамадзяне іншых саюзных рэспублік карыстаюцца на тэрыторыі Беларускай ССР аднолькавымі правамі з грамадзянамі Беларускай ССР.
Грамадзяне Беларускай ССР за мяжой карыстаюцца абаронай і заступніцтвам Савецкай дзяржавы.
Арыгінальны тэкст (руск.)
Глава 5. Гражданство Белорусской ССР. Равноправие граждан
Статья 31. В соответствии с установленным в СССР единым союзным гражданством каждый гражданин Белорусской ССР является гражданином СССР.
Основания и порядок приобретения и утраты советского гражданства определяются Законом о гражданстве СССР.
Граждане других союзных республик пользуются на территории Белорусской ССР одинаковыми правами с гражданами Белорусской ССР.
Граждане Белорусской ССР за границей пользуются защитой и покровительством Советского государства.
Артыкулам 21 Канстытуцыі СССР 1936 г. для грамадзян СССР было ўстаноўлена адзінае саюзнае грамадзянства[3], пры гэтым захоўвалася грамадзянства саюзных рэспублік:
Артыкул 21. Для грамадзян СССР устанаўліваецца адзінае саюзнае грамадзянства.
Кожны грамадзянін Саюзнай рэспублікі з'яўляецца грамадзянінам СССР.
Арыгінальны тэкст (руск.)
Статья 21. Для граждан СССР устанавливается единое союзное гражданство.
Каждый гражданин Союзной республики является гражданином СССР.
Аналагічная норма змяшчалася ў артыкуле 33 Канстытуцыі СССР 1977 г.[4]
Такім чынам, грамадзянін, які пражываў у адной з саюзных рэспублік, з'яўляўся і яе грамадзянінам, і грамадзянінам СССР, але не з'яўляўся адначасова грамадзянінам іншай саюзнай рэспублікі[1].
Пасля выхаду БССР са складу СССР і змены назвы дзяржавы[5] ў 1991 годзе жыхары краіны змянілі грамадзянства БССР на грамадзянства Рэспублікі Беларусь у адпаведнасці з артыкулам 2 Закона аб грамадзянстве ад 18 кастрычніка 1991 г.[6]
Зноскі
