Дактрына фашызму

«Дактрына фашызму» (італ.: La dottrina del fascismo) — эсэ па фашызму, апублікаванае за аўтарствам Беніта Мусаліні ў 1932 годзе. Сапраўдным аўтарам першай часткі эсэ — «Асноўныя ідэі» — лічаць Джавані Джэнціле, які ў 1929 годзе напісаў кнігу «Паходжанне і дактрына фашызму». Мусаліні ж напісаў другую частку эсэ — «Палітычная і сацыяльная дактрына»^[1][2].

«Дактрына фашызму» была ўпершыню апублікавана ў 1932 годзе ў 14 томе Італьянскай энцыклапедыі навук, літаратуры і мастацтваў у якасці ўвядзення да артыкула «Fascismo». Увесь артыкул «Fascismo» займае старонкі 847-884 і ўключае мноства ілюстрацый. Раздзел, падпісаны Мусаліні, займае старонкі 847-851 і складаецца з двух раздзелаў. Усе публікацыі і пераклады «Дактрыны фашызму» адносяцца да гэтай часткі артыкула. У тым жа годзе ён выйшаў асобнай брашурай на 16 старонках у серыі «Ідэалогія фашызму» («L’ideologia fascista»). Мусаліні напісаў для брашуры разгорнутыя заўвагі да першай часткі.

У працы Мусаліні пісаў, што ён расчараваўся ў дактрынах мінулага, у тым ліку і ў сацыялізме, актыўным правадніком якога ён быў многія гады. Варта шукаць новыя ідэі, бо палітычныя дактрыны прыходзяць і сыходзяць, а народы застаюцца (гл. ч. II. Раздзел 9. Фашызм не адступае назад). Ён быў перакананы, што калі XIX стагоддзе было стагоддзем індывідуалізму, то XX стагоддзе будзе стагоддзем калектывізму і, такім чынам, дзяржавы.

У пошуках свайго рэцэпту народнага шчасця ён выказаў наступныя палажэнні:

• Фашысцкая канцэпцыя дзяржавы ўсёабдымная. Па-за ёй не існуюць чалавечыя і духоўныя каштоўнасці. Фашызм — усёабдымны, фашысцкая дзяржава ўключае ў сябе ўсе каштоўнасці — тлумачыць, развівае і ажыццяўляе ўсю чалавечую дзейнасць.
• Фашызм усведамляе прычыны, па якіх паўсталі і развіваліся сацыялізм і прафсаюзны рух, таму ён надае адпаведнае значэнне карпаратыўнай сістэме, у якой разбежныя інтарэсы каардынуюцца і гарманізуюцца ў рамках адзінай дзяржавы.
• Фашызм абсалютна супрацьлеглы лібералізму як у палітыцы, так і ў эканоміцы.
• Фашысцкая дзяржава кіруе эканомікай у той жа меры, як і астатнімі абласцямі жыцця — праз карпаратыўныя, сацыяльныя і адукацыйныя арганізацыі, праз палітычныя, эканамічныя і духоўныя сілы нацыі, арганізаваныя ў адпаведныя асацыяцыі, якія функцыянуюць у дзяржаве.
• Аўтар не прымае расавага вызначэння нацыі, якая фарміруе дзяржаву. «Нацыя не ёсць раса ці пэўная геаграфічная мясцовасць, а група, якая доўжыцца ў гісторыі...» (гл. ч. I. Раздзел 9. Дэмакратыя і нацыя). «Раса — гэта пачуццё, а не рэальнасць; 95% пачуцці» (там жа — заўв.).

Будучы аўтарскім выкладаннем асноўных канцэпцый фашызму, кніга шырока выдавалася па свеце. Акрамя таго, Італія, прапагандуючы ідэі дучэ, выдавала кнігу на розных мовах.

У 1938 годзе яе пераклаў на рускую мову і выдаў у Парыжы рускі эмігрант-фашыст Вячаслаў Новікаў^[3]. Ён жа напісаў прадмову да гэтага выдання.

У красавіку 1940 года Мусаліні адклікаў і знішчыў усе даступныя экзэмпляры «Дактрыны фашызму»^[4], бо змяніў сваё меркаванне адносна некаторых фраз. Але многія копіі захаваліся і даступныя ў бібліятэках па ўсім свеце.

18 чэрвеня 2010 года Кіраўскі раённы суд Уфы вынес рашэнне аб прызнанні кнігі экстрэмісцкай. Рашэнне суд абгрунтаваў тым, што федэральны закон «Аб супрацьдзеянні экстрэмісцкай дзейнасці» працы кіраўнікоў фашысцкай партыі Італіі відавочным чынам уключае ў лік экстрэмісцкіх матэрыялаў. Вынікам рашэння стала ўключэнне кнігі ў «Федэральны спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў» (п. 608, 668).

• Фашызм
• Канстытуцыя Рэспублікі Фіуме
• Маніфест фашызму
• Карпаратывізм

• Enciclopedia italiana di scienze, lettere ed arti Istituto Giovanni Treccani, Roma, 1929-39. 36 v. LCCN 29020675

Артыкул «Fascismo» Пачатковы і другі раздзелы: «DOTTRINA. Idee Fondamentali» і «Dottrina Politica e sociale» (Т. 14 стар 847-851)

• La dottrina del fascismo, Mussolini, Edizioni Bignami, Milano, 1939. xxiii, 114 p. LCCN 45042809
• Giovanni Gentile, Benito Mussolini. «La Dottrina del fascismo»

• The Doctrine of Fascism, by Benito Mussolini, 1935, Firenze: Vallecchi Editore.
• «Дактрына фашызму», пераклад В. Н. Новікава, La Renaissance, Paris, 1938 (на сайце Кіеўскай гарадской бібліятэкі).

• Fascism, Noel O’Sullivan, l983
• Mussolini’s Roman Empire, by Mack Smith Penguin, ed., l979, first published in l976.
• Fascism: Doctrine and Institutions, by Benito Mussolini, 1935, Ardita Publishers, Rome. (Зборнік, які ўключае ў сябе таксама «Дактрыны фашызму»)