Кольскі паўвостраў

Кольскі паўвостраў
Возера Імандра
68° пн. ш. 36° у. д.HGЯO
Акваторыя	Белае мора
Плошча	каля 100000 км²
Краіна	Расія
Кольскі паўвостраў
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ко́льскі паўвостраў — паўвостраў на паўночным захадзе Еўрапейскай часткі Расіі, у Мурманскай вобласці. Абмываецца Баранцавым і Белым морамі. Плошча каля 100 тыс. км².

Да пачатку XX стагоддзя Мурманам звалі толькі паўночнае ўзбярэжжа паўвострава — ад мыса Святога Носа да нарвежскай мяжы, але ў далейшым гэта паняцце пашырэла, і цяпер пад ім маецца на ўвазе ўвесь Кольскі паўвостраў. Паўднёвае ўзбярэжжа паўвострава гістарычна падзяляюць на Церскі і Кандалакшскі берагі.

Кольскі паўвостраў з’яўляецца паўночна-ўсходняй ускраінай Балтыйскага шчыта і складзены пераважна крышталічнымі пародамі дакембрыю і ніжняга палеазою.

Берагавая лінія слабапарэзаная. Паўночны бераг стромкі і высокі, паўднёвы — нізінны, спадзісты. У заходняй частцы горныя масівы: Хібіны (гара Часначор — 1191 м) і Лаўазёрскія тундры (1120 м). Усходняя частка больш плоская, раўніннасць парушаецца водападзельнай градой Кейвы.

Клімат паўвострава разнастайны. На поўначы, якая саграваецца цёплай плынню, ён субарктычны марскі. Да цэнтра паўвострава кантынентальнасць нарастае — тут клімат умерана-халодны. Сярэднія тэмпературы студзеня-лютага ад мінус 8—11 °C на поўначы паўвострава да мінус 13—15 °C у цэнтры; ліпеня, адпаведна, ад плюс 8—11 °C да плюс 12—14 °C. Снег лажыцца ў кастрычніку і цалкам сыходзіць да сярэдзіны мая (у горных раёнах напачатку чэрвеня).

Па Кольскім паўвостраве працякае шмат рэк: Паной (самая доўгая рака на паўвостраве), Тулома (самая паўнаводная рака паўвострава), Варзуга, Кола, Ёканга, Церыберка, Варонняя, Умба і інш. Паўвостраў багаты азёрамі, самыя буйныя — Імандра, Умбозера, Лавозера.

На поўначы — тундравая расліннасць, паўднёвей лесатундра і тайга.

Вадаёмы багатыя рыбай: сёмга і палія, сіг, стронга, харыус, шчупак і інш. У морах, якія абмываюць паўвостраў, у багацці траска, камбала, палтус, мойва, селядзец, краб, марская капуста.

Радовішчы апатыта-нефелінавых руд (Хібіны), жалеза, нікеля, плацінавых металаў, рэдказямельных металаў, будаўнічых і ювелірна-вырабных камянёў. Хібінскія апатыта-нефелінавыя радовішчы ўнікальная па запасах і якасці база фасфатнай сыравіны. Здабыча вядзецца адкрытым і падземным спосабамі.

У 1970 годзе тут была закладзена Кольская звышглыбокая свідравіна. У 1994 годзе яе глыбіня склала рэкордныя 12 262 метры.

На паўвостраве размешчана мноства баз Паўночнага флоту.

У заліве Андрэева напачатку 1980-х гадоў было створана сховішча для слаба-радыёактыўных адыходаў, папярэдне разлічанае на 5 гадоў. У 2007 годзе там захоўваліся каля 20 тысяч адпрацаваных паліўных стрыжняў з атамных падводных лодак і ледаколаў.

Нарвегія, ужо выдаткаваўшы каля 12,5 мільёнаў долараў на іх захаванне, патрабуе грунтоўны рамонт змешчаных у дрэнным стане сховішчаў і ператранспартыроўку адыходаў у новыя доўгачасовыя сховішчы.

• Паўвостраў Рыбацкі
• Паўвостраў Сярэдні

• Кольскі паўвостраў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).

• Карты Кольскага паўвострава (руск.)
• Казачны Мурман (руск.)
• Мінералы Кольскага паўвострава(недаступная спасылка) (руск.)