Кісялі-Дымакуры

Гарадзішча
Кісялі-Дымакуры
54°29′26″ пн. ш. 30°03′22″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Кісялі
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 213В000766шыфр 213В000766

Знаходзіцца за 0,8 м на захад ад Кісялёў, на левым беразе ракі Сакалянкі. Мысавага тыпу, пляцоўка прамавугольная 42×32 м, узвышаецца на 15 м над узроўнем ракі.

Абследавалі Л. А. Міхайлоўскі (1950) і В. М. Ляўко (1981). У 1950 і 1956 гадах раскопкі праводзіў Л. В. Аляксееў, у 1988—1989 гадах даследавала В. М. Ляўко. Выяўлены тры перыяды засялення, першы — культуры штрыхаванай керамікі, другі — банцараўскай, трэці — старажытнарускага часу.

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 213В000766

Выяўлены рэчы культуры штрыхаванай керамікі і днепра-дзвінскай культуры — абломкі штрыхаванага і гладкасценнага посуду, прасліца, бронзавы наканечнік стралы, бронзавыя фібулы першых стагоддзяў нашай эры і інш.

Паселішча ўмацавана класічнай для жалезнага веку сістэмай з некалькіх радоў валоў і равоў з напольнага боку.

Л. В. Аляксееў выявіў у шурфах быццам ляпную кераміку ранняга жалезнага веку, пазней памылкова падаў гэтыя вынікі як знаходкі ў Копысі^[1].

Выяўлены рэчы культуры тыпу верхняга пласта Банцараўшчыны (VI—VIII ст.) — кераміка, а таксама ліцейная форма для адліўкі бронзавай падвескі.

На думку В. М. Ляўко, на гарадзішчах у Друцку і Кісялях у 3-й чвэрці І-га тысячагоддзя сфарміраваліся цэнтры пасяленскіх структур крывічоў.

У 3-й чвэрці І-га тысячагоддзя па краі пляцоўкі гарадзішча ўмацавалі кальцавым земляным валам з драўлянымі ўнутранымі канструкцыямі са зрубаў, запоўненых зямлёй. На вале ўзвялі тын, насып з боку пляцоўкі дадаткова ўмацавалі каменнем.

Выяўлены рэчы раннефеадальнага часу (X—XIII ст.) — фрагменты ляпнога, але падпраўленага на ганчарным крузе посуду, яркага тэракотавага колеру з добра загладжанай паверхняй. Гэты посуд мае высокі прамы або злёгку адагнуты венчык, арнаментаваны хваляй па венчыку і тулаве, акруглабокі, плечукі апушчаны, можа датавацца IX — пачаткам X ст.^[2] Таксама сярод знаходак перстні, бранзалеты, пацеркі, нажы, шпоры. Шматлікі матэрыял сведчыць пра знаходжанне гарадзішча ў шчыльнанаселенай мясцовасці з высокім узроўнем эканамічнага развіцця.

Пляцоўку гарадзішча пашырылі, першапачатковы кальцавы вал часткова знівеліравалі. З напольнага боку па краі пляцоўкі насыпалі падковападобны вал вышынёй да 8,2 м. Абарончую функцыю працягвалі выконваць і два падковападобныя валы жалезнага веку каля падэшвы гарадзішча вышынёй да 1,5 м.

Магчыма, гарадзішча можна атаясняць з «горадам» Одрскам, які згадвае ў сваім «Павучэнні» князь Уладзімір Манамах^[3].

• Левко О. Н., Колосовский Ю. В. Раскопки городища у д. Кисели (Дымокуры) Толочинского района и у д. Черкасово Оршанского района Витебской области // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. — 2003. — № 8. — (Ранние славяне Белорусского Поднепровья и Подвинья).
• Спицип А. А. Сведения 1873 г. о городищах и курганах // ИАК. Вып.5. — 1903. — С. 50, 51.
• Міхайлоўскі Л. А. Гарадзішча Дымакуры // Беларусь № 5. — Мінск, 1951. — С. 5.
• Алексеев Л. В. Археологические памятники эпохи железа в среднем течении Западной Двины (Материалы к археологической карте Витебской области БССР) // Труды ПОКЭ. — Т.1. — 1959. — С. 300.
• Штыхов Г. В. Археологическая карта Белоруссии (Памятники железного века и эпохи феодализма). Вып.2. — Минск, 1971. — С. 81.
• Кісялі // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 387. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

• https://www.youtube.com/watch?v=ISRLKf9nzeI