Моўная норма

Мо́ўная но́рма — сукупнасць агульнаўжываных моўных сродкаў, абумоўленая гістарычна, а таксама правілы іх адбору і выкарыстання, якія прызнаюцца грамадствам найбольш прыдатнымі ў канкрэтны гістарычны перыяд. Норма з’яўляецца адной з істотных уласцівасцей мовы, якія забяспечваюць яе функцыянаванне і гістарычную пераемнасць за кошт уласцівай ёй устойлівасці, якая, у сваю чаргу, не выключае магчымай варыянтнасці моўных сродкаў і заўважнай гістарычнай зменлівасці, паколькі норма прызначаная, з аднаго боку, захоўваць маўленчыя традыцыі, а з іншага — задавальняць актуальным і зменлівым патрэбам грамадства^[1]. Прыватным выпадкам моўнай нормы з’яўляецца літаратурная норма^[2].

Моўная норма фіксуецца ў нарматыўных слоўніках і граматыках. Значную ролю ў распаўсюджанні і захаванні нормаў граюць мастацкая літаратура, тэатр, школьная адукацыя і СМІ^[2].

Моўныя нормы адлюстроўваюць самыя характэрныя рысы нашай мовы, абавязковыя для ўсіх, хто карыстаецца ёю. Дзякуючы нормам дасягаецца адзінства мовы, разуменне паміж людзьмі ў працэсе моўных зносін.

• Лексічныя нормы. Яны патрабуюць ужываць словы, засведчаныя слоўнікамі; абмяжоўваць выкарыстанне без стылістычных мэтаў вузкарэгіянальных дыялектызмаў; выключаць са сферы літаратурнага ўжывання вульгарныя і жаргонныя словы.
• Граматычныя нормы. Яны вызначаюць ужыванне формы слова і спалучэння словаў у словазлучэннях і сказах.
• Арфаграфічныя нормы. Яны акрэсліваюць правілы перадачы на пісьме вуснай мовы.
• Арфаэпічныя нормы. Яны патрабуюць аднастайнага вымаўлення гукаў і іх спалучэнняў у словах.

• Галіна Андарала, Віктар Бекіш, Сяргей Берднік. Беларуская мова. Вучэбны дапаможнік для пед. ВНУ / Пад рэд. Ларысы Грыгор’евай. — Мінск: Вышэйшая школа, 1994. — 366 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-339-00950-5.