Пажарны завулак (Магілёў)

Пажарны завулак
Магілёў
Пажарны завулак; Магілёў
Агульная інфармацыя
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Магілёўская вобласць
Горад	Магілёў
Раён	Ленінскі раён
Гістарычны раён	Шклоўскі пасад
Працягласць	480 м
Ранейшыя назвы	Паштовая вуліца, вуліца Карла Лібкнехта
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пажарны завулак (руск.: Пожарный переулок) — завулак у Ленінскім раёне Магілёва, на Шклоўскім пасадзе. Працягласць 480 м, ад Першамайскай вуліцы да вуліцы Карла Маркса^[1].

Гісторыя

Хутчэй за ўсё, першапачаткова насіў назву Паштовая вуліца, што было звязана з ўзвядзеннем на тэрыторыі Шклоўскага пасада паштовай станцыі. У пачатку 1830 года ў Магілёве былі вызначаны часовыя памяшканні пад казармы і стайні, прыступілі да камплектавання пажарнай каманды, былі прадстаўлены план і каштарысы на ўзвядзенне пастаяннай казармы і стайні для пажарнай каманды. Выбранае месца размяшчэння пажарнага абозу, паміж найбольш развітымі і добраўпарадкаванымі галоўнымі вуліцамі горада, было самым аптымальным з пункту гледжання зручнасці выезду і скарачэння часу даступнасці для тушэння пажараў у цэнтры горада^[2].

У выдадзенай у 1884 годзе кнізе «Досвед апісання Магілёўскай губерні», складзенай па праграме і пад рэдакцыяй старшыні Магілёўскага губернскага статыстычнага камітэта А. С. Дамбавецкага, гаворыцца пра размяшчэнне пажарнага двара на Паштовай вуліцы. Пажарны завулак, відаць, з’явіўся пазней, на мяжы XIX—XX стагоддзяў^[2].

Да Кастрычніцкай рэвалюцыі ў вуліцы было дзве назвы: частка вуліцы ад Дняпроўскага праспекта (цяпер вуліца Першамайская) да Вялікай Садовай вуліцы (цяпер Ленінская) называлася Пажарны завулак, а частка вуліцы ад Вялікай Садовай да Зялёнай вуліцы (цяпер Карла Маркса) захоўвала назву Паштовая^[2].

У 1920 годзе вуліца і завулак перайменаваныя ў гонар нямецкага рэвалюцыянера Карла Лібкнехта^[1]. У 2007 годзе вуліцы вярнулі гістарычную назву Пажарны завулак^[3]. Пра вяртанне гістарычнай назвы хадайнічала Магілёўскае абласное ўпраўленне МНС Рэспублікі Беларусь, якое ўзначальваў у той час Уладзімір Аляксандравіч Вашчанка^[2].

Забудова

Сучаснае аблічча завулка было сфарміравана ў асноўным у канцы XIX — пачатку XX стагоддзяў. Забудаваны 4-, 5-павярховымі, пераважна жылымі, дамамі^[1].

У савецкія часы на вуліцы К. Лібкнехта размяшчаліся курсы павышэння кваліфікацыі партыйных і савецкіх працаўнікоў пры абкаме КПБ (д. № 24), абласная камісія садзейнічання Савецкаму фонду міру (д. № 24), абласное статыстычнае ўпраўленне (д. № 16), гарадскі Дом настаўніка, аддзел пажарнай аховы УУС аблвыканкама (д. № 6), Дом фізкультуры, музычная школа № 4 (д. № 6а), інтэрнаты педагагічнага інстытута імя А. Куляшова (№ 14) і медыцынскага вучылішча (д. № 20, № 24), абласная дзіцячая экскурсійна-турысцкая база (д. № 7). Па генеральным плане горада 1980—1981 гадоў уваходзіў у цэнтральны планіровачны раён^[1].

Няцотны бок

№ 1 (вул. Першамайская, 21) — трохпавярховы дом Грубіна^[4], у якім размяшчалася гасцініца «Метраполь». — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 1а — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 3 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 5 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 7 — дом Гісіна^[4]. Першапачаткова быў двухпавярховым, пасля быў надбудаваны трэці паверх. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 9 — трохпавярховы дом Кагана^[4] — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 11 — трохпавярховы дом Берліна^[4] — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 13 — двухпавярховы дом Каца^[4] — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 15 (вул. Ленінская, 24) — двухпавярховы дом Махавера^[4] — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 19 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 21 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 27 — былы будынак Магілёўскага абласнога кадэцкага вучылішча (архітэктары У. Кузняцоў, Н. Кузняцова). У савецкія часы тут размяшчалася базавая школа педвучылішча імя Ушынскага^[5].

Цотны бок

№ 2 (вул. Першамайская, 23) — двухпавярховы дом Граната^[4]. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 4 — аднапавярховы цагляны будынак.
№ 2/23 — Г-падобны двухпавярховы будынак. На першым паверсе размешчана кафэ «Булкі».
№ 6 — пажарнае дэпо — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 6а — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
№ 10 — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001

№ 28 — навучальны корпус Магілёўскага медыцынскага каледжа. Пабудаваны ў 1875 годзе як фельчарская школа. У 1929—1932 гг. тут вучыўся Герой Савецкага Саюза М. Ф. Рабчэўскі^[2]. — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г Комсомольская улица // Могилёв. Энциклопедический справочник (руск.) / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1990. — 472 с. — ISBN 5-85700-028-9.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д Пожарный переулок в истории пожарной службы. 02.08.2017 (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 23 лютага 2020. Праверана 24 мая 2020.
↑ Юрый Гардзееў. Урбананімічны дыскурс у постсавецкай Беларусі
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Гісторыя Магілёўскага яўрэйства 2002, с. 172.
↑ Архитекторы Советской Белоруссии: Биогр. справочник / Союз архитекторов БССР; Сост. В. И. Аникин и др. — Мн.: Беларусь, 1991. — 262 с. — ISBN 5-338-00611-1. (руск.)

Літаратура

Комсомольская улица // Могилёв. Энциклопедический справочник (руск.) / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1990. — 472 с. — ISBN 5-85700-028-9.
История Могилевского еврейства: Документы и люди: Науч.-популяр. очерки и жизнеописания. В 2-х кн. Кн. 1. / Сост. А. Литин. — Мн.: Юнипак, 2002. — 688 с. — ISBN 985-6418-49-6.