Плаціна Каракая

Плаціна Каракая
Краіна	Турцыя
Месцазнаходжанне	Çüngüş[d] Правінцыя Элязыг[1]
Рака	Еўфрат
Статус	дзейнічае
Гады ўводу агрэгатаў	1987
Асноўныя характарыстыкі
Электрычная магутнасць, МВт	1800
Характарыстыкі абсталявання
Колькасць і марка турбін	6
Магутнасць генератараў, МВт	6×300
На карце
Плаціна Каракая
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Плаціна Каракая^[2] (турэцк.: Karakaya Barajı) — буйное гідразбудаванне ў Турцыі, пабудаванае на рацэ Еўфрат і закончанае ў 1987 годзе; адна з 21 плаціны Паўднёва-Усходняга Анаталійскай праекта (турэцк.: Güneydoğu Anadolu Projesi, GAP). Плаціна ГЭС выпрацоўвае электраэнергію з дапамогай шасці генератараў па 300 МВт, з агульнай устаноўленай магутнасць да 1800 МВт^[3]. Канструктыўнай асаблівасцю пабудовы з'яўляецца размяшчэнне машыннай залы непасрэдна «ў целе» плаціны, пад яе водаскідамі.

Штогод пры спадзе ўзроўню вады ў вадасховішчы з вады з'яўляецца «самотны мінарэт», які застаўся з часоў перасялення жыхароў адной з вёсак. Нягледзячы на 30 гадоў, якія прайшлі з моманту затаплення, ён не разбурыўся і не нахіліўся.

У склад гідраэлектрастанцыі Каракая ўваходзіць бетонная арачна-гравітацыйная плаціна вышынёй у 173 м; магутнасць самой ГЭС складае 1800 МВт: яе даюць 6 гідраагрэгатаў па 300 МВт кожны. Вадасховішча Каракая менш, чым у плаціны Атацюрка, але яно таксама вельмі вялікае: яго плошча складае 298 квадратных кіламетраў, а аб'ём — 9,5 кубічных кіламетраў. У плаціны ёсць і «цікавая асаблівасць», нехарактэрная для большасці ГЭС — гэта размяшчэнне машыннай залы з гідраагрэгатамі непасрэдна «ў целе» плаціны, пад яе водаскідамі.

Рака Еўфрат з'яўляецца важнай крыніцай вады, якая выкарыстоўваецца ў сельскагаспадарчых і тэхнічных мэтах, як у Сірыі, так і ў Іраку — яшчэ на стадыі планавання ўрады абедзвюх краін выказалі занепакоенасць з нагоды праекту будаўніцтва плаціны Каракая. У выніку перамоў быў падпісаны дагавор, які гарантаваў мінімальны паток вады праз плаціну ў 500 м³ (18 000 кубічных футаў).

На думку Багуміла Тэрмінскага, выказанай ім у 2013 годзе, будаўніцтва плаціны Каракая прывяло да вымушанага перасялення з рэгіёну прыкладна 30 000 чалавек.

У адным з затопленых паселішчаў — у якім, па словах мясцовых жыхароў, пражывала 600 сем'яў — застаўся стаяць «самотны мінарэт»: пры запаўненні вадасховішча ў 1984 годзе было вырашана разбурыць вёску і мячэць у ёй. У сувязі з сезоннымі перападамі ўзроўню вады ў вадасховішчы, летам адзін з мінарэтаў, які застаўся стаяць, цалкам «узнікае» з-пад вады і прыцягвае ўвагу мноства як мясцовых, так і замежных турыстаў. Нягледзячы на тое, што з моманту затаплення прайшло больш за 30 гадоў, «самотны мінарэт» не нахіліўся і не разбурыўся — дзякуючы гэтаму ён стаў сімвалам для жыхароў рэгіёну, якія штогод святкуюць яго «з'яўленне». Існуе ідэя прызнаць мінарэт гістарычным будынкам і аднавіць^[4].

Возера, створанае плацінай Каракая, з'яўляецца адным з найважнейшых вадаёмаў рэгіёну: вада з яго выкарыстоўваецца для арашэння палёў, а само яно — для рыбалоўства. Вынікі хімічнага аналізу вады з возера паказалі, што яно было забруджана рознымі цяжкімі металамі: гэтыя дадзеныя былі пацверджаны аналізам донных адкладаў і жабернай тканіны мясцовых рыб. Прычынай забруджвання можа з'яўляцца сельскагаспадарчая актыўнасць у рэгіёне^[5].

• Bogumil Terminski. Development-Inducer Displacement and Resettlement:Theoretocal Framevorks and Current challenges / Researsh Paper. — Geneva, 2012—2013.(недаступная спасылка)