Скалапендравыя

	Скалапендравыя
	; Скалапендра гіганцкая (Scolopendra gigantea)
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Жывёлы
Падцарства:	Эўметазоі
Без рангу:	Двухбакова-сіметрычныя
Без рангу:	Першаснаротыя
Без рангу:	Ecdysozoa
Без рангу:	Panarthropoda
Тып:	Членістаногія
Падтып:	Трахейнадыхальныя
Надклас:	Мнаганожкі
Клас:	Губаногія
Падклас:	Pleurostigmophora
Атрад:	Скалапендравыя
Міжнародная навуковая назва
	Scolopendromorpha
ITIS	913857
NCBI	41361
EOL	6370
FW	290420

Скалапе́ндравыя^[1] (Scolopendromorpha) — атрад беспазваночных жывёл класа Губаногія (Chilopoda).

Апісанне

Даўжыня да 30 см. Цела пляскатае ў спінна-брушным напрамку, складаецца з членікаў, на большасці якіх ёсць дыхальцы. Спіна скурыстая, звычайна цямнейшая за брушка. Скалапендры (Scolopendridae) па баках галавы маюць вочы, якія складаюцца са скопішчаў простых вочак, крыптапіды (Cryptopidae) — сляпыя. Развіццё з эпімарфозам.

Таксанамія

Вылучаюць 3 (или 4) сямействы. Больш 800 відаў^[2], 13 формаў з 4 родаў паказвалася для краін былога СССР^[3].

Крыптапіды (Cryptopidae)
- Cryptopinae
Plutoniumidae^[4] (або Plutoniuminae у складзе Cryptopidae)
Скалапендры (Scolopendridae)
- Scolopendrinae
- Otostigminae (або Otostigmidae)
Scolopocryptopidae

Cryptops hortensis (Cryptopidae)
Cormocephalus aurantipes з кладкай яец (Scolopendridae, Аўстралія)
Ethmostigmus rubripes (Scolopendridae, Аўстралія)

Арэал і экалогія

Большасць пашыраны ў тропіках і субтропіках, глебавыя скалапендравыя трапляюцца ў стэпавай і лясной зонах Усходняй Еўропы. Жывуць пад камянямі, бярвёнамі, у расколінах скал, глебы і інш. Кормяцца ў асноўным беспазваночнымі, буйныя — і дробнымі пазваночнымі.

Значэнне

Многія ядавітыя, ядомыя.

Гл. таксама

Scolopendra abnormis

Крыніцы

↑ БелЭн 2002.
↑ Edgecombe Gregory D. and Gonzalo Giribet. (2007). Evolutionary Biology of Centipedes (Myriapoda: Chilopoda). — Annu. Rev. Entomol. 2007. 52:151-70
↑ Залесская Н. Т., Шилейко А. А. Сколопендровые многоножки (Scolopendromorpha) / Б. Р. Стриганова. — Учебное издание. — М.: Наука, 1991. — 1032 с. — 400 экз. — ISBN 5-02-005476-3.
↑ Shelley, R. M. (1997). The Holarctic centipede subfamily Plutoniuminae (Chilopoda: Scolopendromorpha: Cryptopidae) (nomen correctum ex subfamily Plutoniinae Bollman, 1983). Brimleyana, 24, 51-113.

Літаратура

Скалапендравыя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 433. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

[FOOTNOTEБелЭн2002-1] БелЭн 2002.

[Edgecombe2007-2] Edgecombe Gregory D. and Gonzalo Giribet. (2007). Evolutionary Biology of Centipedes (Myriapoda: Chilopoda). — Annu. Rev. Entomol. 2007. 52:151-70

[zaless1991-3] Залесская Н. Т., Шилейко А. А. Сколопендровые многоножки (Scolopendromorpha) / Б. Р. Стриганова. — Учебное издание. — М.: Наука, 1991. — 1032 с. — 400 экз. — ISBN 5-02-005476-3.

[Shelley1997-4] Shelley, R. M. (1997). The Holarctic centipede subfamily Plutoniuminae (Chilopoda: Scolopendromorpha: Cryptopidae) (nomen correctum ex subfamily Plutoniinae Bollman, 1983). Brimleyana, 24, 51-113.

[1]

[2]

[3]

[4]