Спірагіра

Спірагіра
Спірагіра (павелічэнне 40x)
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Харавыя водарасці Клас:  Zygnematophyceae Парадак:  Zygnematales Сямейства:  Зігнемавыя Род:  Спірагіра
Міжнародная навуковая назва
Spirogyra Link, 1820
Тыпавы від
Spirogyra porticalis (O.F.Müll.) Dumort., 1822
Выявы на Вікісховішчы ITIS   6996 NCBI   3179 EOL   11681 FW   284795

Спірагі́ра^[1] (Spirogyra) — род ніткаватых зялёных водарасцей сямейства зігнемавых.

Клеткі талома спірагіры выцягнуты ў даўжыню, маюць клетачную сценку з цэлюлозы і моцна аслізнены. У цытаплазме размешчаны адзін або некалькі перыферыйных хларапластаў у выглядзе спіральна закручанай стужкі. Рост ніці ў даўжыню адбываецца дзякуючы дзяленню клетак талома.

Адрозніваецца каля 340 відаў. Пашыраны па ўсім зямным шары. Трапляюцца пераважна ў прэсных водах, на вільготнай глебе, мокрых скалах, паблізу гарачых і мінеральных крыніц. На Беларусі адзначаны 8 відаў: спірагіра бліскучая (Spirogyra nitida), спірагіра зменлівая (Spirogyra varians), спірагіра пагарджаная, спірагіра рачная (Spirogyra fluviatilis), спірагіра тоўстая (Spirogyra crassa) і інш.

Ніткі даўжынёй 8—10 см, негалінастыя, плаваюць свабодна або прымацаваныя да субстрату рызоідамі, часта ўтвараюць «ціну». Ніткі складаюцца з аднаго рада клетак, якія маюць цэлюлозную абалонку, абкружаную сліззю. Клеткі даўжынёй 4—200 мкм, цыліндрычныя, доўгія, або аднолькавай даўжыні і шырыні. Папярочныя сценкі гладкія, лінзападобныя або складкаватыя. Хларапласт перыферыйны, у выглядзе закручаных стужак (ад 1 да 16), з шматлікімі пірэноідамі. Ядро цэнтральнае з добра прыкметнымі ядзеркамі. Запасныя пажыўныя рэчывы спірагіры — крухмал і алей.

Нітка расце ў выніку папярочнага дзялення клетак. Размнажаецца спірагіра вегетатыўным і палавым спосабамі. Вегетатыўнае размнажэнне адбываецца пры разрыве ніці на часткі. Кожная частка пры спрыяльных умовах можа развіцца ў новую ніць. Палавы працэс у спірагіры — кан’югацыя. Пры гэтым зліваецца змесціва звычайных клетак. Для перацякання цытаплазмы паміж клеткамі ўзнікае спецыяльны канал. У выніку палавога працэсу ўтвараецца зігота. Пасля перыяду спакою яна прарастае ў новую ніць спірагіры. Такім чынам, спірагіра не мае ні гаметафіта, ні спарафіта, а значыць — і чаргавання пакаленняў.

• Біялогія: вучэб. дапам. для 7-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / В. М. Ціхаміраў [і інш.]; пад рэд. В. М. Ціхамірава; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — Мінск: Нар. асвета, 2010. — 199 с.: іл. — ISBN 978-985-03-1340-9.
• Міхеева Т. М. Спірагіра // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз.
• Міхеева Т. М. Спірагі́ра // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 114. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).