Страбаскапічны эфект

Страбаскапі́чны эфе́кт^[1] — зрокавая ілюзія, якая ўзнікае ў выпадках, калі назіранне якога-небудзь прадмета або карціны ажыццяўляецца не бесперапынна, а на працягу асобных перыядычна паслядоўных адзін за адным інтэрвалаў часу. У выніку з’ўляецца ілюзія нерухомасці або ўяўнага руху аб’екта назірання.

Стабаскапічны эфект апісаны ў 1829 годзе бельгійскім фізікам Жазефам Плато (фр.: (J. A. F. Plateau)^[2].

Стабаскапічны эфект грунтуецца на інерцыі зроку — захаванні на кароткі час (да 0,1—0,2 секунды) у памяці ўспрынятага зрокавага вобраза.

Магчымы 2 тыпы страбаскапічнага эфекту.

• 1-ы тып: калі частата ўспышак (момантаў назірання) не супадае з частатой ваганняў, то вагальнае цела ў момант наступнай успышкі апынецца ў іншым становішчы. З прычыны гэтага ствараецца ўражанне аб запаволеным руху.
• 2-і тып: ілюзія нерухомасці (або запаволенага руху), якая ўзнікае, калі аб’ект назірання, які рухаецца перыядычна, займае папярэдняе становішча. Пры гэтым для ілюзіі поўнай нерухомасці неабходна, каб частата момантаў назірання супадала з частатой ваганняў аб’екта.

Страбаскапічны эфект выкарыстоўваецца ў страбаскапічных прыладах, кінематаграфіі, тэлебачанні. На яго аснове ствараюцца кантрольна-вымяральныя прылады (у тым ліку, у медыцыне^[2]).

Ілюзія нерухомасці небяспечна з пункту гледжання аховы працы: пры асвятленні памяшкання люмінесцэнтнымі лямпамі магчыма ўражанне таго, што часткі абсталявання, якія імкліва верцяцца, застаюцца абсалютна нерухомымі^[3][4].

• Страбаскоп

• Страбаскапі́чны эфе́кт, Страбаскап́ічныя прыла́ды // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 190. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Стробоскопический эффект / Гагарин А. П. // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
• Валюс А. Г. Стробоскопический эффект // Физическая энциклопедия. В 5 т. Т. 5: Стробоскопические приборы — Яркость (руск.) / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Большая российская энциклопедия, 1999. — 692 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85270-101-7.
• Василенко Ю. С. Стробоскопия // Большая медицинская энциклопедия / Гл. ред. Б. В. Петровский. — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — Т. 24. — 544 с. — 150 800 экз.
• Жукова Е. В. Гигиенические основы производственного освещения. Методы обследования и гигиеническая оценка световой среды на рабочих местах: учебное пособие / Е. В. Жукова, Г. В. Куренкова; Иркутский государственный медицинский университет, Кафедра профильных гигиенических дисциплин. — Иркутск: ИГМУ, 2021. — 51 с. Архівавана 19 сакавіка 2022.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Страбаскапічны эфект