Тадэвуш Сапліца

Тадэвуш Сапліца — галоўны герой эпічнай паэмы Адама Міцкевіча «Пан Тадэвуш», сын Яцака Сапліцы, пляменнік Суддзі, спадчыннік Сапліцава. Малады, прыгожы, закаханы ў Зосю, уплятаецца ў перыпетыі кахання з яе апякункай Таліменай. У рэшце рэшт заручаецца з Зосяй.

Дзяцінства

Сын Яцака Сапліцы. Нарадзіўся, верагодна, у 1791 годзе. Тадэвушам яго назвалі ў гонар Тадэвуша Касцюшкі, нацыянальнага героя вайны 1792 года (адзін са шматлікіх анахранізмаў у паэме, сын Яцака нарадзіўся на год раней да таго, як слава Касцюшкі разышлася па ўсёй Літве). Рана асірацеў. Бацька, уцякаючы за мяжу даручыў выхаванне сына свайму малодшаму брату. Тадэвуш, перакананы ў бацькавай смерці, падрастае, атачоны клопатам да яго ўсіх жыхароў Сапліцава. Малы Сапліца выклікае спачуванні нават у Гервазы.

Юнацтва

Скончыў вучобу ў Віленскім універсітэце. У час завязкі сюжэту Тадэвушу ўжо дваццаць год, вяртаецца са школы па выкліку Суддзі, свайго дзядзькі. Тадэвуш малады і прыгожы. Убачыўшы Зосю ўпершыню, адразу ж у яе закахаўся. Ад бацькоў у спадчыну атрымаў чэрствасць і фізічную моц, як і ўсе ў родзе Сапліцы, якія, як вядома, былі крэпкія, дужыя, моцныя і здатныя да салдацкае службы, але менш ахвочыя да навукі. Тадэвуш не адрозніваўся ад сваіх продкаў:

Тадэвуш ад дзядоў сваіх не адрадзіўся:
І пешшу мог хадзіць, і на каня садзіўся.
Тупы не быў, ды ад вучобы ўзяў не многа,
Хоць дзядзька для яго не шкадаваў нічога.
Ён ахватней страляў ці шабляй забаўляўся,
Бо для вайсковай службы змалку рыхтаваўся,
Каб быць у згодзе з бацькавай апошняй воляй.

—Адам Міцкевіч, Пан Тадэвуш, 9 кніга, 390—394

У часы навучання Тадэвуш ірвецца перадусім да «сваволі» і свабоды. Каханне да Зосі, суперніцтва з Храбям, агульнае паляванне — ва ўсёй гэтай мітусні Тадэвуш да канца не можа ўцяміць, што стрэўся пад адным дахам з Яцакам, сваім сапраўдным бацькам. Але бацька да апошняга моманту не дазваляе раскрыць сваю таямніцу.

Малады патрыёт, які шануе абрады і традыцыі, нясе таксама новыя вартасці — падчас урачыстых заручынаў ён распрыгоньвае сялян:

Мы вольныя, хай будуць вольнымі й сяляне,
Аддайма ім зямлю на вечнае ўладанне,
Бо за яе яны крывавай працай плацяць
І цэлыя вякі ўсіх кормяць і багацяць.

—Адам Міцкевіч, Пан Тадэвуш, 12 кніга, 509—512

Далейшы лёс

Тадэвуш вяртаецца ў Сапліцава ўжо афіцэрам (з рукою на перавязі), хутка яго адкамандзіроўваюць у дзевятнаццаты полк уланаў, які фармуецца ў Навагрудку. Пра гэты полк вядома толькі тое, што ён браў удзел у маскоўскім паходзе і быў разбіты пад Сераковам. Падчас расфарміравання палка ў 1814 годзе там засталося толькі 5 афіцэраў, 22 жаўнера і ўнтэр-афіцэра. З гэтага, і ранейшага ўпамінання вынікае, што Тадэвуш не застаўся на бацькоўскай зямлі. Невядома, ці памёр, ці эміграваў, ці, як і шматлікія, уцёк, каб не паказвацца на вочы ўладзе і схаваўся дзесьці ў далёкіх сваякоў.