Голад у Фінляндыі (1866—1868) Голад у Фінляндыі 1866–1868 гг. — апошні масавы голад у Фінляндыі, і апошні масавы голад у Заходняй Еўропе, выкліканы натуральнымі прычынамі. У фінскай гісторыі з'ява вядома як Гады вялікага голаду (фін. Suuret nälkävuodet) Каля 15 % усяго насельніцтва Вялікага княства Фінляндскага загінула; а ў раёнах, дзе голад лютаваў — да 20 %[1]. ПерадумовыВа ўмовах халоднага клімату, бедных глеб, масавы голад на тэрыторыі Фінляндыі перыядычна здараўся. Так, голад 1696–97 гг., з вялікай падставай можа быць названы Вялікім[2] — па некаторых падліках, ён забраў жыццё кожнага трэцяга фіна[3] (паводле больш праўдападобных даных — насельніцтва Фінляндыі скарацілася на пятую частку[4]). Прычыны голадуЛета 1866 аказалася надзвычай дажджлівым, з прычыны чаго ўраджай збожжавых культур, бульбы і гародніны апынуўся вельмі нізкім, а сабраны ўраджай было цяжка захаваць. Вялікія праблемы з харчаваннем пачаліся ўжо восенню 1866, хоць масавых смерцяў ад голаду яшчэ не было. Спадзяваліся на ўраджай наступнага года. Але вясна ў 1867 г. пачалася вельмі позна: так, сярэдняя тэмпература ў Хельсінкі ў маі 1867 была на 8 градусаў ніжэй, чым звычайна, а рэкі і азёры былі пакрытыя лёдам да пачатку чэрвеня. Да гэтага дадаліся моцныя замаразкі, якія ўдарылі ў пачатку верасня, і ўраджаі збожжавых культур загінулі. Ужо восенню пачаўся масавы голад[5]. Дзеянні ўладаўУрад Вялікага княства Фінляндскага не валодаў сродкамі для закупкі прадуктаў харчавання ў неабходных аб'ёмах. Вялікую ролю адыграў неспрыяльны збег абставін: фінансавая сістэма Вялікага княства была ў стадыі станаўлення. Так, фінская марка толькі ў 1865 годзе, то бок, за год да пачатку голаду, была аддзеленая ад рубля і прывязаная да міжнароднага сярэбранага стандарту, стаўшы па-сапраўднаму незалежнай валютай [1]. «Бацька фінскай маркі», міністр фінансаў Юхан Вільгельм Снельман ў такой сітуацыі адкрыта баяўся вялікіх знешніх запазычанняў. Толькі ў канцы 1867, калі голад ужо лютаваў на ўсю моц, улады Вялікага княства, нарэшце, вырашылі ўзяць «экстранную» пазыку ў Банку Ротшыльдаў[6], пачаўшы закупкі прадуктаў харчавання ў Еўропе. Але да таго часу, збольшага з-за спекуляцыйных махінацый, а збольшага з-за сезоннага павышэння коштаў, кошт збожжа ўжо значна павысілася. Калі прадукты харчавання, хоць і ў недастатковай колькасці, паступілі, выявілася наступная праблема: слабое развіццё камунікацый. Часта прадукты харчавання было немагчыма даставіць да галадаючых раёнаў. У выніку, у тэрміновым парадку былі пачаты многія грамадскія праекты па будаўніцтве дарог і партоў; самым значным было будаўніцтва 348-кіламетровай чыгункі Рійхімякі — Санкт-Пецярбург. У 1868 годзе надвор'е вярнулася да сярэднегадавых значэнняў, і ўраджай быў досыць добры, аднак інфекцыйныя хваробы, якія распаўсюдзіліся («спадарожнікі голаду»), унеслі яшчэ шмат жыццяў. НаступствыНяспрытнасць уладаў Вялікага княства ў барацьбе з голадам была відавочнай, але да вялікіх палітычных наступстваў ён не прывёў. Зрэшты, Юхан Снельман ў 1868 г. усе ж быў вымушаны сысці з Сената [2]. Да 1870-х гадоў гарадское насельніцтва Фінляндыі было мінімальным, працоўны клас амаль адсутнічаў, а палітычных плыняў, якія маглі б спекуляваць на тэме голаду, амаль не існавала. Сялянства ўспрыняла голад хутчэй як «нябесную кару». Згуляла ролю і лаяльнасць фінаў да ўласнай улады ва ўмовах станаўлення фінскага самасвядомасці. У любым выпадку, немагчыма не прызнаць, што ўрад Вялікага княства валодаў вялікім пачуццём адказнасці перад уласным народам, і на працягу наступных гадоў прыклаў ўсе сілы, каб голад больш не паўтарыўся. Прысутнічала і пэўнае пачуццё віны за ўласную бяздзейнасць у самы разгар голаду. Так ці інакш, на працягу наступных гадоў:
У цэлым, у фінскай літаратуры адзначаецца, што нягледзячы на страшныя наступствы, голад 1866–1868 гг. паслужыў і своеасаблівым «узварушэннем», штуршком у развіцці краіны. ЭміграцыяГолад выклікаў хвалю эміграцыі фінскага насельніцтва, накіраваную перш за ўсё ў ЗША, дзе ўтварыўся цэлы раён, празваны «фінская пятля» (Finn-Loop). У асноўным фіны працавалі ў горнай прамысловасці, сельскай гаспадарцы, лесанарыхтоўцы, гэта значыць у тых галінах, якія былі развітыя ў Фінляндыі. Нямала фінаў, ратуючыся ад голаду, з'ехалі ў Санкт-Пецярбург. Іншыя фактыПаколькі навукі былі дастаткова развітымі, а Вялікае княства — адкрытай для даследавання тэрыторыяй, голад 1866–1868 гг. пасля старанна аналізаваўся як фінамі, так і заходнееўрапейскімі навукоўцамі. У выніку, у сусветнай навуцы ўзнікла лепшае разуменне ролі голаду ў распаўсюдзе інфекцыйных хвароб, лепшае разуменне дэмаграфічных працэсаў, і г.д. Зноскі
Спасылкі
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
