ក្រដាស

ក្រដាស គឺជាសំភារៈសិក្សាស្ដើងដែលបានប្រើសំរាប់ការសរសេរ ការបោះពុម្ភ​ ការគូ ឬក៏សំរាប់ការវេចខ្ចប់។ វាត្រូវបានផលិតដោយសរសៃកប្បាស អំបោះ ឬចំបើងក្រៀម សរសៃឈើ កំទេចឈើ ស្មៅ និងសំភារៈកំទេចកំទីជាច្រើនទៀតដើម្បីអោយក្លាយទៅជាសន្លឹកៗ។ ក្រដាសគឺជាសំភារៈដែលអាចប្រើប្រាស់បានជាមួយការងារជាច្រើន។ ហើយក្រដាសត្រូវបានគេនិយាយថាត្រូវបានអភិវឌ្ឍន៍មកពីប្រទេសចិន(China)ក្នុងសតវត្សទី២មក ហើយ ដែលបានរកឃើញដោយជនជាតិចិនម្នាក់ឈ្មោះ Han court eunuch Cai Lun។ ជាការពិតណាស់អ្នកខាងបុរាណវត្ថុវិទ្យាបានចែកចាយមកពីប្រទេសចិនតាំងពីសតវត្សទី២មកម្លេះ។

អត្ថបទចំបងជាភាសារអង់គ្លេស History of paper ក្រដាសដៀលអ្នករៀបរៀងមុនបានផលិតគឺត្រូវបានគេធ្វើអោយមានភាពទំនើបជាងមុននៅសតវត្សទី២ដោយក្រុម BC នៅប្រទេសចិន (china)។ ការផលិតក្រដាសគឺត្រូវបានត្រិះរិះថាជាវត្ថុមួយក្នុងចំណោមវត្ថុដ៏ល្បីល្បាញទាំង៤នៅប្រទេសចិន(Four Great Inventions)។

ពាក្យថា"ក្រដាស"គឺមានដើមកំណើតមកពីពាក្យឡាតាំងថាpapyru មួយទៀតមកពីពាក្យក្រិចថា πάπυρος (papuros) ពាក្យមកពីពាក្យនៃប្រទេសប៉េរ៉ូ(Cyperus)ថា papyrus plant។ក្រដាសនេះត្រូវបានប្រើនៅប្រទេសប៉េរ៉ូ ប្រទេសអេស្សីប។ សាច់ទន់សំរាប់ផលិតក្រដាសគឺគេយកមកពីឈើសាច់ទុនបំបែកពីសាច់ឈើដុំៗទៅសរសៃសាច់ឈើទន់។នេះគឺជាបានសម្រេចដោយការរំលាយពីសាច់ឈើដុំៗនៅក្នុងឡចំហុយស្រាដូច្នេះនោះប្រហែលជាបានសំអាតសាច់ឈើទន់ហើយ។នេះគឺជាការការពារដើម្បីរក្សាទុកអោយបានយូរសំរាប់សាច់ឈើដែលទន់។ក្រដាសគឺបង្កើតឡើងដោយសាច់ទុនគឺយើងដឹងថាក្រដាសដែលធ្វើអំពីសាច់ឈើ មិនច្រឡំជាមួយនិងក្រដាស ដែលធ្វើដើមឈើទេ។នេះគឺពីព្រោះថាពួកគេមិនមានសាច់ឈើដុំ។សាច់ទុនគឺអាចធ្វើឲ្យសជាមួយពរណ៍សក៏ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់៥%នៃសរសៃឈើ។ការប្រើវិធីគីមីគឺមិនអាចផលិតក្រដាសគឺមិនអាចប្រើក្នុងការផលិតក្រដាសបានទេព្រោះថាក្រដាសបង្កើតដោយសំឡី ណាមួយ៩០%នៃសាច់ឈើរួចរាល់អស់ហើយ។នោះគឺមាន៣ដែលមានសារះសំខាន់ក្នុងវិធីផលិតក្រដាស។វិធីធ្វើក្រដាសមានកាលបរិច្ឆេទនៅទស្សវត្ស៍ទី១៨៤០ហើយវាបានរបៀបលុបលើមុនសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ការផលិតក្រដាសបានបង្កើតឡើងតាំងពីទស្សវត្ស៍ទី១៨៧០ហើយបានប្រើដំបូងនៅទស្សវត្ស៍ទី១៨៩០ឥឡូវ មនុស្សភាគច្រើនប្រើយុទ្ធសាស្រ្តបែបនេះ។

ប្រើវិធីក្នុងការធ្វើក្រដាស សាច់ទន់សំរាប់ផលិតក្រដាសគឺគេយកមកពីឈើសាច់ទុនបំបែកពីសាច់ឈើដុំៗទៅសរសៃសាច់ឈើទន់។នេះគឺគេបានសម្រេចដោយការរំលាយពីសាច់ឈើដុំៗនៅក្នុងឡចំហុយស្រាដូច្នេះនោះប្រហែលជាបានសំអាតសាច់ឈើទន់ហើយ។នេះគឺជាការការពារដើម្បីរក្សាទុកអោយបានយូរសំរាប់សាច់ឈើដែលទន់។ក្រដាសគឺបង្កើតឡើងដោយសាច់ទុនគឺយើងដឹងថាក្រដាស​ Wood-free papers មិនច្រឡំជាមួយនិងក្រដាស Tree-free paper ​ទេ។នេះគឺពីព្រោះថាពួកគេមិនមានសាច់ឈើដុំ។សាច់ទុនគឺអាចធ្វើឲ្យសជាមួយពរណ៍សក៏ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់៥%នៃសរសៃឈើ។ការប្រើវិធីគីមីគឺមិនអាចផលិតក្រដាសគឺមិនអាចប្រើក្នុងការផលិតក្រដាសបានទេព្រោះថាក្រដាសបង្កើតដោយសំឡី ណាមួយ៩០%នៃសាច់ឈើរួចរាល់អស់ហើយ។នោះគឺមាន៣ដែលមានសារះសំខាន់ក្នុងវិធីផលិតក្រដាស។វិធីធ្វើក្រដាសមានកាលបរិច្ឆេទនៅទស្សវត្ស៍ទី១៨៤០ហើយវាបានលុបបំបាត់នៅមុនសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ការផលិតក្រដាសបានបង្កើតឡើងតាំងពីទស្សវត្ស៍ទី១៨៧០ហើយបានប្រើដំបូងនៅទស្សវត្ស៍ទី១៨៩០​ឥឡូវមនុស្សភាគច្រើនប្រើយុទ្ធសាស្រ្តបែបនេះ។ វិធីបញ្ចប់ក្នុងការធ្វើក្រដាស ក្រដាសអាចមានក្រិតខ្នាតយោងទៅតាមពាក្យស្នើរសុំដែលមានពីធម្មជាតិ។ក្រដាសមិនមានចំនុចគ្រប់ដណ្តប់ទេហើយចំនុចដែលអាចគ្រប់ដណ្តប់វានោះមានភាពស្តើងដែលផ្សំឡើងពីសារធាតុជាច្រើនដូចជាកាល់ស្យូមកាបូណាតឬព័រសឺឡែនជាដើម្បីវាធ្វើការផ្តុំគ្នាបង្កើតបានជាក្រដាស។ ប្រសិនបើយើងចង់អោយក្រដាសទៅជាផ្ទាំងយើងត្រូវសង្កត់វាអោយទៅជាសំណាញ់ដើម្បីមានទ្រទ្រាយដូចក្រដាស ម្យ៉ាងវិញទៀតយើងអាចកាត់វាទៅជាចំរាកក៏បាន។ក្រដាសទូទៅត្រូវកាត់វាជា Long grain ជាមួយនឹងប្រភេទនិងទំហំដូចគ្នា។ការផលិតក្រដាសដោយម៉ាស៊ីនគឺត្រូវត្បាញដោយម៉ាស៊ីនមួយប្រភេគឺ Fourdrinier ចំពោះការត្បាញគឺត្រូវយកសរសៃឆ្មាៗហើយសង្កត់វាម្តងហើយម្តងទៀត​រហួតវាក្លាយទៅជា ​​ ក្រដាស។

ភាពក្រាស់នៃក្រដាស់មានខ្នាតជាកាលីប ដែល​ក្នុងមួយអ៊ីញ មាន១០០០កាលីប។ ក្រដាសមានកម្រាស់ពី០.០៧មីលីម៉ែត(០.០០២៨អ៊ីញ)ទៅ០.១៨មីលីម៉ែត(០.០០៧១អ៊ីញ) ក្រដាសតែងតែមានលក្ខណៈក្រាស់។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ទម្ងន់របស់ក្រដាសកំណត់​តាមទម្ងន់នៃរ៉ាមក្រដាសដែលមាន៥០០សន្លឹកនៃការប្រែប្រួលទំហំដើម។ ពីមុន​ក្រដាស់​កាត់ជាទំហំ ដូចជា រ៉ាមនៃ២០lb គឺ ៨.៥អ៊ីញ x ១១អ៊ីញ(216 mm × 279 mm)ក្រដាស់ទម្ងន់ ៥ផោន ព្រោះវាបានកាត់ចេញពីក្រដាសធំមួយចេញជា៤​ចំណែក។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក្រដាសសម្រាប់បោះពុម្ភជាធម្មតាគឺភាគច្រើនមាន 20 lb, 24 lb, or 32 lb។ក្របពីក្រៅរបស់វាជាធម្មតាគឺ 68 lb, and 110 lb ឬភាគច្រើនវាតម្រូវទៅតាមប្រភេទរបស់ក្រដាស អ៊ីរ៉ុប និង តំបន់ផ្សេងៗប្រើប្រព័ន្ធទំហំក្រដាស ISO 216 ទម្ងន់របស់ក្រដាសគឺគិតជាក្រាមក្នុងមួយការ៉េ ឬពេលខ្លះគិតជា ក្រាម។ ក្រដាសសម្រាប់បោះពុម្ភភាគច្រើនពី៦០ក្រាមទៅ១២០ក្រាម Printing paper is generally between 60 g and 120 g. ទម្ងន់ផ្សេងទៀតលើសពី១៦០ក្រាមគេគិតជា card។ ទម្ងន់របស់រ៉ាមអាស្រ័យតាមទំហំរបស់ក្រដាសនិងភាពក្រាសរបស់វា ពានិជ្ជកម្មលើក្រដាសភាពច្រើនបានលក់ទៅអាមេរិក ខាងជើងកាត់ជាទំហំស្តង់ដាក្រដាសមូលដ្ឋានអាស្រ័យលើមាត្រា customary ហើយវាបង្ហាញដោយបណ្ដោយនឹងទទឹងរបស់ក្រដាស។ ប្រព័ន្ធISO 216 វាត្រូវបានប្រើនៅក្នុងប្រទេសផ្សេងៗជាច្រើន នៅតំបន់ខាងក្រៅសន្លឹកក្រដាសមិនស្ថិតនៅលើទទឹងនិងប្រវែងរបស់សន្លឹកទេ។ វាគឺបានប្រើប្រាស់ជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសអាឡឺម៉ង់ក្នុងឆ្នាំ២១៩២២ ហើយត្រូវបានប្រើប្រាសជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ។ ទំហំស្តង់ដាដែលធំជាងគេរបស់ក្រដាសគឺ A0 (A zero) ខ្នាតគិតជាម៉ែតការ៉េ (approx. 1189x841 mm)។ ពីសន្លឹកនៃ A1 នៅត្រង់ទំហំត្រង់ទៅលើដោយធ្វើឲ្យវាជាសន្លឹកត្រឹមត្រូវមួយនៃ A0 ដែលតម្រាប់នៅតាមទំហំរបស់វា។​ ដូចគ្នានេះដែរ ២សន្លឹកនៃ A2 ត្រូវបានដាក់ចូលគ្នាក្លាយជាមួយសន្លឹកនៃ A1នឹងទៅមុខទៀត។ ទំហំធម្មតាត្រូវបានប្រើនៅក្នុងការិយាល័យនិងនៅតាមផ្ទះដូចជា A4 នឹង A3 (A3 មានទំហំ២ដងនៃសន្លឹកA4)។ ភាពហាប់នៃជួរក្រដាសចាប់​ពី 250 kg/m3 (16 lb/cu ft) សម្រាប់សាច់ក្រដាស។ ក្រដាសបោះពុម្ភ​ប្រហែល 800 kg/m3 (50 lb/cu ft).[13]

ឯកសារបញ្ជាក់ជាភាសារអង់គ្លេស៖

• ១^ http://mrmagazine.wordpress.com/2010/06/11/so-what-is-a-magazine-really-read-on/
• ២^ http://www.magazinepublisher.com/startup.html Archived 2012-10-25 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
• ៣^ Likewise, in the technical sense a "journal" has continuous pagination throughout a volume. Thus Business Week, which starts each issue anew with page one, is a magazine, but the Journal of Business Communication, which starts each volume with the winter issue and continues the same sequence of pagination throughout the coterminous year, is a journal. Some professional or trade publications are also peer reviewed, an example being the Journal of Accountancy. See Magazine (firearms) for another sense in which the word "magazine" refers to serialized unitary behavior. Cf. the French Wikipedia's disambiguation of various meanings of the cognate magasin.
• ៤^ The fact that a publication calls itself a "journal" does not make it a journal in the technical sense. The Journal of Accountancy, for example, is in fact a magazine (each issue starts with page one). The Wall Street Journal is actually a newspaper.
• ៥^OED,s.v. "Magazine".
• ៦^ Wordsmith: Magazine.