ធរណីវិទ្យា ធរណីវិទ្យា (អង់គ្លេស: geology) គឺជាសាខាមួយនៃវិទ្យាសាស្ត្រធម្មជាតិដែលទាក់ទងនឹងផែនដីនិងវត្ថុក្នុងលំហដទៃទៀត រួមទាំងសិលាដែលពួកវាត្រូវបានផ្សំឡើងនិងដំណើរការដែលពួកវាផ្លាស់ប្តូរតាមពេលវេលា។ [១] ធរណីវិទ្យាបច្ចុប្បន្នត្រួតលើគ្នាយ៉ាងសំខាន់ជាមួយវិទ្យាសាស្ត្រផែនដីផ្សេងទៀត រួមទាំងជលវិទ្យា ។ វាត្រូវបានរួមបញ្ចូលជាមួយវិទ្យាសាស្ត្រប្រព័ន្ធផែនដីនិងវិទ្យាសាស្ត្រភព។ ធរណីវិទ្យាពណ៌នាអំពីទម្រង់របស់ផែនដីនៅលើនិងក្រោមផ្ទៃរបស់វា និងដំណើរការដែលបង្កើតទម្រង់នោះ។ ធរណីវិទូសិក្សាពីសមាសធាតុរ៉ែនៃសិលា ដើម្បីទទួលបានការយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិនៃការកកើតរបស់វា។ ធរណីវិទ្យាកំណត់អាយុប្រៀបធៀបនៃសិលាដែលបានរកឃើញនៅទីតាំងណាមួយ ចំណែកឯភូគព្ភគីមី (សាខានៃធរណីវិទ្យា) កំណត់អាយុពិតរបស់ពួកគេ។ [២] ដោយរួមបញ្ចូលគ្នានូវឧបករណ៍ជាច្រើន ធរណីវិទូអាចកត់ត្រាប្រវត្តិសាស្រ្តធរណីនៃផែនដីទាំងមូល។ ទិដ្ឋភាពមួយគឺបង្ហាញពីអាយុរបស់ផែនដី។ ធរណីវិទ្យាផ្តល់ភស្តុតាងសម្រាប់ផ្លាកតិចតូនិច ប្រវត្តិនៃការវិវត្តន៍នៃជីវិត និងអាកាសធាតុអតីតកាលរបស់ផែនដី។ ធរណីវិទូសិក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយអំពីលក្ខណៈនិងដំណើរការនៃផែនដី និងភពដទៃទៀត។ ធរណីវិទូប្រើវិធីសាស្រ្តជាច្រើនដើម្បីស្វែងយល់ពីទម្រង់និងការវិវត្តរបស់ផែនដី រួមទាំង ការងារក្រៅមន្ទីរពិសោធន៍ ការពិពណ៌នាសិលា បច្ចេកទេសភូគព្ភរូបវន្ត ការវិភាគគីមី ការពិសោធន៍រូបវន្ត និងម៉ូដែលគំរូ។ ក្នុងន័យជាក់ស្តែង ធរណីវិទ្យាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការរុករកនិងការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែនិងអ៊ីដ្រូកាបូន ការវាយតម្លៃធនធានទឹក ការយល់ដឹងអំពីគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ ការដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថាន និងការផ្តល់នូវការយល់ដឹងអំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកន្លងមក។ ធរណីវិទ្យា គឺជាមុខវិជ្ជាសិក្សាដ៏សំខាន់មួយ ហើយវាជាស្នូលនៃវិស្វកម្មធរណីនិងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងវិស្វកម្មធរណីបច្ចេកទេស។ វត្ថុផ្សេងៗ  ទិន្នន័យភាគច្រើនបានមកពីការស្រាវជ្រាវលើផ្នែករឹងរបស់ផែនដី។ អាចម៍ផ្កាយនិងវត្ថុធាតុធម្មជាតិក្រៅភពផ្សេងទៀតក៏ត្រូវបានសិក្សាដោយវិធីសាស្ត្រធរណីវិទ្យាផងដែរ។ រ៉ែរ៉ែ គឺជាធាតុនិងសមាសធាតុដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិ ហើយមានសមាសភាពគីមីជាក់លាក់និងសមាសភាពអាតូមមានលំដាប់លំដោយ។ ប្រភេទរ៉ែនីមួយៗមានលក្ខណៈរូបខុសៗគ្នា ហើយមានការធ្វើតេស្តជាច្រើនដើម្បីកំណត់ប្រភេទនីមួយៗ។ រ៉ែត្រូវបានរកឃើញជាញឹកញាប់តាមរយៈការធ្វើតេស្តទាំងនេះ។[៣] សិលា សិលា គឺជាម៉ាស់រឹងឬបណ្ដំុនៃសារធាតុរ៉ែឬសារធាតុស្រដៀងរ៉ែដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិ។ ការស្រាវជ្រាវភាគច្រើននៅក្នុងធរណីវិទ្យាត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងការសិក្សាអំពីថ្មព្រោះវាផ្តល់នូវកំណត់ត្រាចម្បងនៃប្រវត្តិធរណីភាគច្រើននៃផែនដី។ សិលាមានបីប្រភេទធំៗគឺ សិលាម៉ាក់ម៉ា សិលាកម្ទេចកំណ និងសិលាប្រែកំណើត។ វដ្តសិលាបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងពួកវា (សូមមើលដ្យាក្រាម)។[៤] រូបធាតុដែលមិនទាន់ក្លាយទៅជាសិលាធរណីវិទូក៏សិក្សាពីរូបធាតុដែលមិនទាន់ក្លាយទៅជាសិលាដែលស្ថិតនៅពីលើសិលាមួយប្រភេទនៅក្នុងសំបកផែនដី។ [៥] ការសិក្សានេះត្រូវបានគេស្គាល់ជាញឹកញាប់ថាជា ធរណីវិទ្យាក្វាទែណារី (Quaternary geology) ដែលបានឈ្មោះមកពីសម័យកាលក្វាទែណារីដែលជាសម័យកាលចុងក្រោយបំផុតនៃធរណីកាល។ ម៉ាក់ម៉ាម៉ាក់ម៉ា គឺជាប្រភពដើមនៃសិលាម៉ាក់ម៉ាទាំងអស់។ លំហូរសកម្មនៃសិលារលាយត្រូវបានសិក្សាយ៉ាងដិតដល់ក្នុងការសិក្សាពីភ្នំភ្លើង ឯការសិក្សាពីសិលាម៉ាក់ម៉ាមានគោលបំណងកំណត់ប្រវត្តិនៃសិលាម៉ាក់ម៉ា ចាប់ពីប្រភពដើមរហូតដល់កំណកក្រាមចុងក្រោយរបស់វា។ ទម្រង់ផែនដីទាំងមូលផ្លាកតិចតូនិច នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1960 វាត្រូវបានគេរកឃើញថាផ្លាកលីតូស្វ៊ែរបស់ផែនដី ដែលរួមមានសំបកនិងផ្នែករឹងខាងលើនៃម៉ង់តូខាងលើ ត្រូវបានបំបែកទៅជាផ្លាកទិចតូនិចដែលផ្លាស់ទីកាត់ស្រទាប់ម៉ង់តូខាងលើដែលខូចទ្រង់ទ្រាយដូចប្លាស្ទិករលាយ មានលក្ខណៈរឹង និងដែលត្រូវបានគេហៅថា មណ្ឌលខាប់។ ទ្រឹស្ដីនេះត្រូវបានគាំទ្រដោយការសង្កេតជាច្រើនប្រភេទ ដូចជាទ្រឹស្តីគម្លាតបាតសមុទ្រ[៧][៨] ការចែកចាយជាសកលនៃដីភ្នំ និងការរញ្ជួយដី។ ទម្រង់ផែនដី ឯកសារយោង
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
