បរមនិពាន្វបទ

បរមនិពាន្វបទ
រជ្ជកាល	១៣៣៦-១៣៤៦ ចក្រភពខ្មែរ
គ្រងរាជ	​លើកទី១ - ១៣៣៦ លើកទី២ - ១៣៤០
រាជសម័យ	ចុងសម័យកាលអង្គរ
ព្រះនាមពេញ	​​​ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមនិពាន្វបទ
មរណៈនាម	មិនមានកំណត់ត្រា
ក្សត្រមុន	ជ័យវរ្ម័នទី៩
រាជបន្ត	លំពង្សរាជា
សន្តិវង្ស	រាជវង្ស​អង្គរ
ប្រសូត្រ	មិនមានកំណត់ត្រា
បុត្រ	សុភាវត្តី (កូនស្រី)
ចូលទីវង្គត់	១៣៤៦
ជំនឿសាសនា	ពុទ្ធសាសនា និង ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា ជំនឿ​លើពពួកទេវតា

បរមនិពាន្វបទ (អង់គ្លេស: Borom Nipeanbot) (ប្រ.ស|គ.ស ០០០០-១៣៤៦) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៣៣៦-១៣៤៦) ក្រោយធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី២នៅ រាជធានីអង្គរ គ.សករាជ ១៣៤០ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា "ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះបរមនិព្វានបទ​" ព្រះអង្គមានព្រះរាម (បងបង្កើត) មួយអង្គនាម សម្ដេចព្រះសិន្ធាន ។ ក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ នៃចុងសម័យកាលអង្គរ ប្រទេសជាតិវឹកវរដោយភ្លើងសង្គ្រាម កងទ័ពសៀមវាយយកទឹកដីពីភាគខាងលិច កងទ័ពឡាវ វាយយកទឹកដីពីភាគខាងជើង បង្កើតបានជាសង្គ្រាម ៣នគរ ផងដែរ ។^[១]

Laos Capture Luang Prabang

នៅពេលដែលចក្រភពអង្គរចុះទន់ខ្សោយក្នុងរាជព្រះបាទ បរមនិពាន្វបទ នៅភាគខាងជើងចក្រភពអង្គរ នាតំបន់ នគរហ្លួង (បច្ចុប្បន្ន: ហ្លួងព្រះបាង) មានការបះបោរយ៉ាងខ្លាំង បង្កើតជាក្រុងប្រឆាំងជាច្រើន ដូចនេះហើយ ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តចងសម្ព័ន ជាមួយស្ដេចត្រាញ់ជាតិតៃ ឈ្មោះ ហ្វាង៉ាំ (Fa Ngum) ហើយបានលើកបុត្រីខ្លួនព្រះនាង សុភាវត្តី ឱ្យរាជាភិសេធ្វើជាប្រពន្ធនិង ស្ដេចត្រាញ់អង្គនេះ នៅឥន្ទ្របត្តនគរ នៃសំនៀងហៅរបស់ឡាវថា "អិនថាផាត់ណាខន" (Inthapat Nakhon) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៤ និងបានបញ្ជូនទ័ពជំនួយខ្មែរ ទៅវាយបង្ក្រាបការបះបោរទាំងអស់នោះផងដែរ ក្រោយបង្ក្រាបការបះបោរបានជោគជ័យ ស្ដេចត្រាញ់អង្គនេះបានឈរជើងនៅទីនោះយ៉ាងរឹងមាំ និងបានប្រកាសរាជផងដែរ ដែលមានព្រះនាមក្នុងរាជថា "ភ្យា​ឡាក់​សាតារ៉ា​នីស៊ីសុតនៈកនៈហ៊ុត" ក្រោយពេលបរមនិពាន្វបទ សោយទីវង្គត់ទៅ សៀមបានលើកទ័ពឈ្លានពានកម្ពុជាយ៉ាងខ្លាំងក្លា ដូចនេះហើយ ស្ដេចឡាវ ហ្វាង៉ាំ ក៏ប្រកាសឯករាជពី ចក្រភពអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥១ នៃគ.សករាជ ទៅជាអាណាចក្រឡានឆាង (Lan Chhang) ប្រែថាដំរីមួយលាន និង បានប្ដូរឈ្មោះ នគរហ្លួង (Nakhon Luang) ទៅជា ហ្លួងព្រះបាង ក្នុងឆ្នាំ ១៣៥៧ នៃគ.សករាជ ក្រោយពេលព្រះបាទ ស្រីសុរិយោវង្ស បញ្ជូនបដិមារព្រះពុទ្ធ ឈ្មោះព្រះបាង ឱ្យជាអំណោយទៅកាន់នគរឡាវ ។^[២]

នេះជាអត្ថបទប្រវត្តិសាស្ត្រពិតកម្ពុជា ដែលបានរកឃើញសំណៅឯកសារ ដែលសរសេរដោយប្រវត្តិវិទូរជនជាតិហូឡង់ក្នុងឆ្នាំ (1871) អត្ថបទទាំងមូលសរសេរជាភាសាហូឡង់ផងដែរ ក្រុមបុរាណាចារ្យ បានធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់និង ឯកសារ មហាបុរសខ្មែរ ឆ្នាំ (1969) ដែលផ្ដិតយកតែឆ្នាំ ដែលមានភាពពាក់ព័ន្ធទៅនិង ព្រឹត្តិការណ៍ពិតប៉ុនណោះ រាល់ខ្លឹមសារដែលទាក់ទងនិងរឿងភាគនិទាន ដែលគេសរសេរច្របល់ក្នុង ឯកសារ មហាបុរសខ្មែរ មិនត្រូវបានយកមកសរសេរនោះទេ ។

• រាជានិយមកម្ពុជា

1. ↑ Société Asiatique (1871) Journal asiatique ou recueil de mémoires, d'extraits et de notices relatifs à l'histoire, à la philosophie, aux sciences, à la littérature et aux langues des peuples orientaux, Volume 99, Publisher: Dondey-Dupré, Original from National Library of the Netherlands
2. ↑ Adhémard Leclère (1914) Histoire du Cambodge depuis le 1er siècle de notre ère, d'après les inscriptions lapidaires: les annales chinoises et annamites et les documents européens des six derniers siècles, Publisher: P. Geuthner, Original from the University of Michigan p.547