អដ្ឋកថា

អដ្ឋកថា (atthakatha) គឺជា​គម្ពីរ​​ទាំង​ឡាយ​ដែល​និពន្ធ​ដោយ​ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ (Buddhaghosa) ក្នុង​គោល​បំណង​ពន្យល់​បន្ថែម​(explanation or commentary) លើ​អត្ថបទ​ភាសា​បាលី​នៅ​ក្នុង​គម្ពីរ​ព្រះត្រៃបិដក ។ ដោយ​សារ​ព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ​បាន​តម្រៀប​គម្ពីរ​នានា​ជា ១១០​ ក្បាល​ដាច់​ពីគ្នា ទើប​នៅ​ក្នុង អដ្ឋកថា មាន​ចំនួន​សរុប​ទាំង​អស់ ១១០​ ក្បាល​ដែរ ដើម្បី​ផ្តល់​ភាព​ងាយ​ស្រួល​ដល់​អ្នក​សិក្សា​ស្រាវ​ជ្រាវ​ក្នុង​ការ​ស្វែង​រក​ និង ធ្វើ​លេខ​យោង ។ មាន​រឿង​និទាន​ប្រៀបធៀប​​ជា​ច្រើន​ដែល​ប្រតិដ្ឋ​ឡើង​ដោយ​ព្រះ​ពុទ្ធឃោសាចារ្យ​សម្រាប់​ធ្វើ​ជា​ឧបមានវិធី​ក្នុង​ការ​ពន្យល់​ក្រម​សីលធម៌​ទាំង​ឡាយ​ ឧទាហរណ៍​ នៅ​ក្នុង​អដ្ឋកថា នៃ​ធម្មបទគាថា ។

១ សមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថា វិនយបិដក មហាវិភង្គ ពាហិរនិទាន វេរញ្ជកណ្ឌ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ១)

២ សមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថា វិនយបិដក មហាវិភង្គ បារាជិក ៤ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ១)

៣ សមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថា វិនយបិដក មហាវិភង្ សង្ឃាទិសេស ១៣ អនិយត ២ និស្សគ្គិយ ៣០ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ២-៣)

៤ សមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថា វិនយបិដក មហាវិភង្គ បាចិត្តិយាទិ ភិក្ខុនីវិភង្គ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ៣-៤-៥)

៥ សមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថា វិនយបិដក មហាវិភង្គ មហាវគ្គ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ៦-៧-៨)

៦ សមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថា វិនយបិដក ចុល្លវគ្គ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ៩-១០-១១)

៧ សមន្តប្បាសាទិកា អដ្ឋកថា វិនយបិដក បរិវារៈ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ ១២-១៣)

​ ១

២

៣

១ អដ្ឋសាលិនី ជាអដ្ឋកថា សម្រាប់គម្ពី ធម្មសង្គណិ។

២​ សម្មោហវិនោទនី ជាអដ្ឋកថា សម្រាប់គម្ពី វិភង្គ។

៣ បរមត្ថទីបនី ជាអដ្ឋកថា សម្រាប់គម្ពី ធាតុកថា, បុគ្គលប្បញ្ញត្តិ, កថាវត្ថុ, យមក និង បដ្ឋាន។

១

២