Экология туризми

Экология туризми. Адамзат «Балык терен жерди, адам жакшы жерди издейт» демекчи бир цивилизациядан башкасына көчүп отуу менен откорот, бирок курчап турган чөйрөнү, жаратылыш кооздуктарын унутуп калышат. Чоң мегаполисттер жана шаарлар бардык адамзатты кудум кофенин анкыган жытына окшоп озуно тартып алат. Дүйнө кезген саякатчылар жергиликтуу маданиятты жана жаратылыш чөйрөнүн өтө динамикалык туристтик индустрия сектору болгон экология туризми менен терен таанышууну каалашат. Кыргызстандын ушул нишаны (кооздукту) ээлеп калуу учун бардык шансы жана мүмкүнчүлүгү бар экендигин эксперттер айтып келишет. Адам – биологиялык бир түр, ал жаратылыштан сыртка чыгып башка жерде жашай албайт. Шаар тургундары дайыма табият менен бирге , анын таза абасы менен дем алууга умтулушат. Жана ушул көрүнүштүн актуалдуулугу бүгүнкү күндө күч алууда.

Экология туризми – алгач табият менен баарлашуу, андагы объект, көрүнүштөрдү таанып,билүү, жана табият койнунда активдуу эс алуудагы туристтик тармактын өзгөчө сектору. Шаар жана ызы-чуу көңүл ачуулар экинчи планга чыгып калат. Бирок практика, жана кээ бир өткөрүлгөн анализдер экотуризм 10% туристтик рынокту, ал эми анын өсүш темпи бардык экотуризм индустриясынын темпи менен өсүп жаткандыгын көрсөтүшөт.Чейрек кылым адистер ушул экология туризми – экотуризмдин эле бир көрүнүшү, жаратылыш, жашыл жана башка. жадагалса adventure travel көрүнүштөрүнүн эле бирөөсү деп бир ойго токтоло алышпады. Бирок, балким экология- анын ойлорун турооператорлордун каалоосу жана жада калса ошол туристтер өздөрүнүн максатында жаратылышты пайдаланып, аларга ушул турпродукт ишке ашкан жерде экология абалына башкача таасир калтырат.

“Экотуризм” терминин алдынкы жуз жылдыктын 80-жылдарында мексикалык экономсит-эколог Гектор Цебаллос – Ласкурье тарабынан сунуш кылынган. Экотуризм табият индустриялизациясына узакка созулбаган масштаб боюнча таасир калтырган коомдун реакциясынын негизинде толук пайда болгон. Ушул темпте өздөштүрүү, демек, курчап турган чөйрөнүн булгануусу табияттын кол тие элек жерлеринин жоголуу коркунучу пайда болот.
Экотуризм – бул туризм индустриясындагы ал өзүнүн негизги ресурсун табигый жаратылыш чөйрөсүнүн же анын ар бир компоненттерини сактоодо көзду кызыктыра турган жападан жалгыз багыт. Экология туризминин географиясы - башкалардан өзгөчө. Эгерде негизги эл аралык салттык туристтердин агымдары багытталса, ал өнүгүүдөгү өнүккөн өлкөлөрдөн эми кабыл алуучу мамлекеттердин арасында: Франция, США, Испания, Италия лидерлик кылышат, ошентип экотуристтер өнүгүүдөгү өнүккөн өлкөлөрдүн негизги түрүнө багытталат. Акырында, айрыкча орточо кендиктеги жашоочу үчүн табият, тропикте жайгашкан. Лидерлер арасында бул жерде – Кения, Танзания, Эквадор, Коста-Рика, непал, Австралия, Жаны Зеландия, ЮАР жана биздин Кыргызстан. экотуристтер негизинен кол тие элек табигат кооздуктарына умтулушат, бирок, биздин планетада мындай жерлер бара-бара азайгандан азайып баратат, айта кетчү нерсе, азыркы күндө ажайып кооз кол тие элек Кыргызстанга чет өлкөлүк туристтердин ышкы күчөөдө...Албетте, туристти жартылыштагы сакталган салым кызыктырбайт, Жердин биосферасынын конкреттуу бөлүгү менен тикеден-тике, анын бардык өзгөчөлүгү, анан дагы жергиликтуу элдин маданияты менен таанышуусу кызыктырат. Курчап турган чөйрөнүн коргоосу бул жерде тышкы эффективдуу, пайдалуу сапаты катары, биринчи кезекте бул жөнүндө биз ойлонуубуз зарыл.
Бирок негизинен бардык учурда бийлик органдарында, башчылардын чон ролу ойнойт.
Өлкө туристтик рыноктун оюнчуларынын рыногунда, кызмат сунуш камсыз кылуусунда шарт тузуп берүүсү керек.Өлкө-жеке кызматташ механизми бүгүнкү күндө дээрлик актуалдуу, жана Кыргызстандагы башка экотуризминин өнүгүү жолу көрүнбөйт.

Туристтик агенттиктин иш-аракетин камсыздоодо нормативдик-укуктан тышкары Республиканын экотуризм майданында эс алуу, бизнес куруу, анан калса: жолдор, мейманканалар, маршруттар, башка инфраструктура обьектилерин, информациялык камсыздоону жана жардам беруу, кадрдык потенциалды тузуу керек. Экотуризм айыл-жерлерин, алыскы жана экономика жактан перспективасы жок айылдарда, бардык социалдык-маданий мүмкүнчүлүктөрдү түзөт.

Сабаттуу өнүгүү шартында экологиялык туризм заманбап социалдык- экологиялык кризистин уруксат берүүсүндө өзүнүн ролун ойноосу мүмкүн. Туризмдин бул секторундагы өсүүчү талап өзгөчө табият аймактарын, биринчи кезекте, улуттук жана жаратылыш парктарын сактоочу түзүлүшүнө алып келет. Экологиялык туризм өлкө бюджетине киреше алып келет. Өлкөнүн начар экономикасы үчүн бир канча миллиард доллар алып келиши мумкун.
Бирок Кыргызстан өлкө казынасына келе турган ушунча көп акча булагынан баш тартабы?

Биздин өлкөдө экотуризм абалын жакшыртуу керек. Кыргызстандын региондору арсындагы курчап турган чөйрөнү, жалпысынан экотуризм жана туризмдин таасирдуу принциптерин окуп чыгуу зарыл. Ошол принциптердин бирин мен мынтип айтмакмын: “Табиятта эс алып, коргоо менен анын закондорун бузба!” Биздин өлкө уникалдуу табияты менен кен аймакты ээлейт. Бактыга каршы акыркы убакка чейин Кыргызстандагы экотуризмдин өнүгүү мезгили өздүк денгээлге түшүп кетти. Азыр биз туристтик аймактын бул өнүгүү тенденциясын байкабайбыз.

Экология туризминин өнүгүүсү Ысык-Көлдүн аймагындагы уникалдуу табият сулуулугун сактаганга жардам берет. Бул иште өтө маанилуу нерсени колдон чыгарбоо керек. Акырында экотуризмдин негизги принциптерин белгилеп кетуу керек. -Жаратылышка саякат жасоо, мында ушундай саякаттоонун негизги мазмуну жандуу жаратылыш менен, жергиликтуу каада-салт, жана маданият менен таанышуу.

экология, социалдык маданий мүнөздүн терс таасирлеринин минимуму, экологиялык туруктуу чөйрөнү көтөрүү.жаратылышты коргоого жана маданият чөйрөсүнө кол кабыш жасоо.
Экологиялык билим беруу жана агартуу. -жергиликтуу калктын туристтик иш-аракеттерине катышып, киреше алуусу.- Экономика эффективдуулугу.

Ушул нерселерге карабастан, бүгүнкү күндө заманбап экотуризм “туйулдук” абалында жана эми гана жетилип, Кыргызстанда модага чыгуу кадамдары ташталып жатат.