Автономна Република Северен Епир

Автономна Република Северен Епир Αὐτόνομος Δημοκρατία τῆς Βορείου Ἠπείρου Aftónomos Dimokratía tis Voreíou Ipeírou
1914
Flag Seal
Химна: Hymn to Liberty
Статус	Independence under provisional, unrecognized status: 28 February – 17 May 1914 Autonomy under nominal (unimplemented) Albanian sovereignty: 17 May – 27 October 1914
Главен град	Argyrokastron (Gjirokastër)
Говорени јазици	Official: Greek, Secondary: Albanian[1]
Ethnic groups	Greeks Albanians Aromanians
Вероисповед	Eastern Orthodox Islam
Демоним(и)	Northern Epirot
Уредување	Provisional
President
• 1914	Georgios Christakis-Zografos
Историја
• Declaration of Independence	28 February 1914
• Protocol of Corfu	17 May 1914
• 2nd Greek Administration	27 October 1914
Население
• Estimate	223,000
Претходници Наследници Principality of Albania Kingdom of Greece
Денес дел од	Албанија

Автономната Република Северен Епир е краткотрајна самопрогласена државна формација што постоела во 1914 година во јужните делови на денешна Албанија, позната меѓу Грците како Северен Епир. Оваа територија има историско и културно значење за грчкото население, кое во тој период се спротивставило на нејзиното вклучување во новосоздадената држава Албанија.

Северен Епир е област што ги опфаќа јужните делови на Албанија, вклучувајќи ги градовите Ѓирокастро, Саранда, Делвина и Химара, каде што историски живеело значително грчко население. По Балканските војни (1912-1913), Отоманската Империја изгубила контрола над Балканот, а териториите биле поделени меѓу новите држави. Големите сили (особено земјите од Антантата) преку Лондонски договор (1913) и подоцна Протоколот од Фиренца одлучиле дека јужните делови на Албанија, вклучувајќи го Северен Епир, ќе бидат дел од новоформираната албанска држава.

Оваа одлука предизвикала незадоволство кај локалното грчко население, кое сметало дека има силни историски, културни и етнички врски со Грција. Грчката армија окупирала делови од Северен Епир за време на Балканските војни, но била принудена да се повлече по меѓународен притисок. Во овој контекст, локалните грчки лидери одлучиле да прогласат автономија за да го заштитат идентитетот и правата на грчкото население.

На 28 февруари 1914 година, во Ѓирокастро, локалните грчки лидери, предводени од Георгиос Христакос Зографос, поранешен грчки дипломат и локален политичар, ја прогласиле Автономната Република Северен Епир. Зографос бил клучна фигура во движењето, а неговото лидерство било поддржано од локалните заедници и грчките воени единици што останале во регионот. Главните цели на републиката биле: заштита на правата на грчкото население во Албанија, прогласување автономија во рамките на албанската држава, со надеж за поголема самоуправа и противење на целосното инкорпорирање на регионот во Албанија без гаранции за грчките културни и верски права.

Републиката воспоставила привремена влада, со Зографос како претседател, и организирала локална администрација и вооружени сили за одбрана на територијата. Грчките воени единици, вклучувајќи локални доброволци, одиграле важна улога во контролата на регионот.

По неколку месеци конфликти и преговори, на 17 мај 1914 година бил потпишан Протоколот од Корфу меѓу привремената влада на Северен Епир и албанските власти, со посредство на големите сили. Овој договор им гарантирал одреден степен на автономија на Грците во Северен Епир во рамките на Албанија. Клучните точки од протоколот вклучувале: признавање на правата на грчкото население, вклучувајќи го правото на образование и вероисповед на грчки јазик, формирање локална администрација во областите со грчко население, гаранции за безбедност и заштита на грчките заедници.

По потпишувањето на овој договор, Автономната Република формално престанала да постои, а нејзината територија била реинтегрирана во Албанија. Сепак, грчката воена присутност во регионот останала до почетокот на Првата светска војна, кога ситуацијата повторно се влошила.

Автономната Република Северен Епир имала краток живот, но оставила траен белег во грчко-албанските односи. Иако Протоколот од Крф ветувал автономија, неговото спроведување било ограничено поради политичката нестабилност во Албанија и избувнувањето на Првата светска војна. Грчкото население во Северен Епир продолжило да се соочува со предизвици, вклучувајќи дискриминација и асимилациски политики од страна на албанските власти во подоцнежните децении.

Во текот на 20. век, прашањето за Северен Епир останало чувствителна тема во грчко-албанските односи. Грција често го покренувала прашањето за правата на грчкото малцинство во Албанија, особено во периодите на политички тензии. Денес, грчкото малцинство во Албанија, концентрирано главно во регионот на Северен Епир, продолжува да одржува силен културен и етнички идентитет, иако неговата бројност значително се намалила поради емиграција.

1. ↑ limited use in education, equal in justice and public administration (under the terms of Corfu Protocol).