Астрономски часовник

Астрономски часовник, хорологиум или орлој — часовник со посебни механизми и бројчаници за прикажување астрономски информации, како што се релативните положби на Сонцето, Месечината, зодијачките соѕвездија, а понекогаш и на главните планети.

Изразот се користи за кој било часовник што покажува, покрај времето од денот, астрономски информации. Ова може да вклучува: местоположба на Сонцето и Месечината на небото, месечевите фази, положбата на Сонцето на еклиптиката и тековниот хороскопски знак, ѕвезденото време и други астрономски податоци како што се Месечевите јазли за означување на затемнувањата или ротирачка карта на ѕвезди. Овој израз не треба да се меша со терминот астрономски регулатор, високопрецизен, но инаку обичен часовник со нишало што се користи во опсерваториите.

Антикитерскиот механизам е најстариот познат аналоген компјутер и претходник на астрономските часовници. Комплексниот распоред на повеќе запчаници би можел да извршува функции како што се одредување на положбата на сонцето, месечината и планетите, предвидување на затемнувањата и други астрономски феномени вклучувајќи го и следењето на датумите на Олимписките игри.^[1] Истражување во 2011 и 2012 година водено од експертска група истражувачи утврдило дека европските астрономски часовници потекнуваат од технологијата на механизмот од Антикитерскиот механизам.

Во 11 век, кинескиот часовничар, машински инженер и астроном од династијата Сунг, Су Сонг, создал астрономски часовник на воден погон за неговата часовничка кула во градот Кајфенг. Современите муслимански астрономи и инженери, исто така, конструирале различни високопрецизни астрономски часовници за употреба во нивните опсерватории,^[2][3] како што бил астролабичниот часовник на Ибн ал-Шатир во почетокот на 14 век.^[4]

Раниот развој на механичките часовници во Европа не е целосно разбран, но постои општа согласност дека до 1300–1330 година постоеле механички часовници (напојувани со тегови, а не со вода) кои биле наменети за две главни намени: за сигнализација и известување (на пр., времето на службите и јавните настани) и за моделирање на сончевиот систем. Второво било неизбежно бидејќи астролабот го користеле и астрономите и астролозите, и било природно да се примени часовнички погон на ротирачката плоча за да се создаде функционален модел на Сончевиот систем.^[5]

Астрономските часовници биле изработувани како демонстративни или изложбени предмети, за да импресионираат колку и да едуцираат или информираат. Филозофската порака за уреден, небесно-предодреден универзум, што се совпаѓал со погледот на светот од готската ера, помага да се објасни нивната популарност.

Зголемениот интерес за астрономијата во текот на 18 век го оживеал интересот за астрономските часовници, помалку поради некаква филозофска порака, а повеќе поради точните астрономски информации што можеле да ги прикажат часовниците регулирани со нишало.

• Астролаб
• Астрариум

• Needham, Joseph (1986). Physics and Physical Technology, Part 2, Mechanical Engineering. Science and Civilization in China. 4. Taipei: Caves Books Ltd.
• North, John (2005). God's Clockmaker, Richard of Wallingford and the invention of time. Hambledon and London.
• Sørnes, Tor (2008). The Clockmaker Rasmus Sørnes. Borgarsyssel Museum, Sarpsborg, 2003 Norwegian edition, and 2008 English edition (available from the museum).
• King, Henry (1978). Geared to the Stars: the evolution of planetariums, orreries, and astronomical clocks. University of Toronto Press.

• Needham, Joseph; Ling, Wang; deSolla Price, Derek J. (1986). Heavenly Clockwork: The Great Astronomical Clocks of Medieval China. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-32276-8.

• Потрагата по четвртиот часовник на Расмус Сорнес
• Прашки астрономски часовник
• Модерен, онлајн астрономски часовник
• Сончеви часовници (Les Cadrans Solaires), на кои се прикажани и европски астрономски часовници (на француски)
• MoonlightClock.com – Рачно изработени астрономски часовници
• Астрономскиот часовник на Фестраетс