Википедија:Избрана статија/2025/24

Гама-изблик — неизмерна енергетска експлозија кои се забележани во далечните галаксии, кои се најсветлите и најкрајните експлозивни настани во целиот универзум, како што ги опишува НАСА, изблиците се како „најмоќна класа на експлозии во универзумот“. Тие се најенергичните и најсветлите електромагнетни настани од Големата експлозија. Гама-изблиците може да траат од десет милисекунди до неколку часа. По првичниот блесок на гама-зраците, емитуван е „проследен сјај“, кој е подолготраен и обично е емитуван на подолги бранови должини (рендгенски, ултравиолетови, оптички, инфрацрвени, микробранови и радио).

Гама-изблиците првпат биле откриени во 1967 година од сателитите Вела, кои биле дизајнирани да забележуваат тајни тестови за јадрено оружје; по темелна анализа, ова било објавено во 1973 година. По нивното откритие, стотици теоретски модели биле предложени за објаснување на овие изблици, како што се судирите меѓу кометите и неутронските ѕвезди. Малку информации биле достапни за да бидат потврдени овие модели сè до откривањето на првите рендгенски и оптички последователни блесоци во 1997 година и директно мерење на нивните црвени поместувања со помош на оптичка спектроскопија, а со тоа и нивните растојанија и енергетски излези. Овие откритија, и последователните студии на галаксиите и суперновите поврзани со изблиците, ја разјасниле оддалеченоста и сјајноста на гама-изблиците, дефинитивно ставајќи ги во далечните галаксии. (Дознајте повеќе...)