Вилхелм фон Вид

Вилхелм
Prince of Albania
На престол	21 февруари 1914 – 31 јануари 1925[б 1]
Крунисување	21 февруари 1914[б 2]
Претходник	Monarchy established
Наследник	Regency Zog I as next monarch, 1928–1939
Роден(а)	26 март 1876(1876-03-26) Schloss Neuwied, Neuwied, Germany
Починал(а)	18 април 1945(1945-04-18) (возр. 69) Predeal, Romania
Почивалиште	Lutheran Church [ro], Bucharest, Romania
Сопружник	Princess Sophie of Schönburg-Waldenburg (в. 1906; died 1936)
Деца	Princess Marie Eleonore of Albania Carol Victor, Hereditary Prince of Albania
Полно име Wilhelm Friedrich Heinrich
Династија	Wied-Neuwied
Татко	Wilhelm, Prince of Wied
Мајка	Princess Marie of the Netherlands
Вероисповед	Протестантство
Потпис

Принцот Вилхелм фон Вид (на германски: *Wilhelm Friedrich Heinrich Prinz zu Wied*; 26 март 1876, Нојвид, Прусија – 18 април 1945, Предеал, Романија) е германски благородник од династијата Вид, познат како првиот и единствен суверен владетел на Кнежевството Албанија, каде владеел како княз (*Mbret*) од 7 март до 3 септември 1914 година. Неговото кратко владеење било прекинато поради политички нестабилности и почетокот на Првата световна војна. Подолу следува детална биографија на неговиот живот, напишана на македонски јазик.

Вилхелм Фридрих Хајнрих фон Вид е роден на 26 март 1876 година во замокот Нојвид, во близина на Кобленц, во Пруската Рајнска Покраина, дел од Кралството Прусија (денешна Германија). Тој бил третиот син на Вилхелм Адолф Максимилијан Карл фон Вид (1845–1907), петтиот кнез на Вид, и неговата сопруга, принцезата Марија од Холандија (1841–1910), ќерка на принцот Фредерик од Холандија. Династијата Вид-Нојвид била дел од германското високо благородништво, со долгогодишна традиција и влијание во европските аристократски кругови.

Вилхелм израснал во средина на аристократски привилегии, добивајќи образование во согласност со неговото потекло. Тој покажувал интерес за воените науки и дипломатијата, а неговото воспитување вклучувало строга дисциплина и обука за улогите што се очекувале од еден благородник во тоа време. Како член на германската аристократија, Вилхелм бил дел од сложената мрежа на европски кралски и благороднички семејства, што подоцна одиграло клучна улога во неговото назначување за владетел на Албанија.

Вилхелм се приклучил на германската армија и служел во Пруската гарда, каде што напредувал до чин поручник. Неговата воена кариера била типична за младите благородници од неговото време, но тој не се истакнал со значајни воени подвизи пред неговото назначување во Албанија. Сепак, неговото воено искуство му помогнало да развие организациски вештини и лидерски способности, кои подоцна ги применувал во неговите кратки обиди да ја стабилизира Албанија.

По прогласувањето на независноста на Албанија од Отоманското Царство во 1912 година, европските сили (особено шесте големи сили: Велика Британија, Франција, Германија, Австро-Унгарија, Русија и Италија) барале неутрален кандидат за владетел на новоформираното Кнежевство Албанија. Албанија била етнички и верски поделена земја, со сложена политичка ситуација, па европските сили сакале да изберат владетел однадвор за да се избегнат внатрешни конфликти меѓу локалните фракции.

Вилхелм фон Вид бил избран поради неколку причини:

• Неутралност: Како член на помала германска династија, тој не бил директно поврзан со ниту една од големите европски сили, што го правело прифатлив компромис.
• Протестантска вера: Неговата протестантска вера била сметана за предност во земја со муслиманско мнозинство, но и со значителни православни и католички малцинства, бидејќи се сметало дека нема да фаворизира ниту една од локалните верски групи.
• Семејни врски: Неговото сродство со холандското кралско семејство и со други европски династии му давало дипломатска тежина.

На 21 февруари 1914 година, Вилхелм официјално ја прифатил понудата да стане кнез на Албанија, а на 7 март истата година пристигнал во Драч, каде бил прогласен за *Mbret* (крал) на Албанија. Неговото владеење започнало со големи надежи, но набрзо се соочило со огромни предизвици.

Вилхелм пристигнал во Албанија во време на голема политичка нестабилност. Земјата била поделена меѓу различни локални водачи, племиња и верски групи, а соседните држави, особено Србија, Грција и Италија, имале територијални претензии кон Албанија. Неговото владеење траело само шест месеци, од март до септември 1914 година, и било обележано со следниве клучни настани:

• Политички предизвици: Вилхелм се обидел да формира централна влада, но наишол на отпор од локалните водачи, особено од Есад-паша Топтани, влијателен албански политичар кој имал свои амбиции за моќ. Недостатокот на силна војска и финансии ја ограничувал способноста на Вилхелм да воспостави ред.
• Муслиманското востание: Во мај 1914 година избувнало востание предводено од муслимански водачи во централна Албанија, кои се противеле на странското владеење и барале враќање на отоманското влијание. Ова востание сериозно ја ослабнало позицијата на Вилхелм.
• Првата световна војна**: Избивањето на Првата световна војна во јули 1914 година дополнително ја комплицирало ситуацијата. Европските сили, кои биле главни поддржувачи на Вилхелм, се фокусирале на војната, оставајќи ја Албанија без надворешна поддршка. Во септември 1914 година, под притисок на востаниците и влошената безбедносна ситуација, Вилхелм го напуштил Драч и заминал во изгнанство.

На 3 септември 1914 година, Вилхелм официјално го напуштил тронот, иако никогаш формално не абдицирал. Тој заминал од Албанија со брод, оставајќи ја земјата во хаос. Неговото кратко владеење останало запаметено како неуспешен обид да се стабилизира новоформираната албанска држава.

По напуштањето на Албанија, Вилхелм се вратил во Германија, каде продолжил со својата воена кариера за време на Првата световна војна. Тој служел во германската армија, но не добил значајни улоги или признанија. По војната, тој живеел релативно повлечен живот, оддалечен од политичките случувања.

Во 1925 година, Албанија официјално станала република под водство на Ахмет Зогу, кој подоцна се прогласил за крал Зог I. Вилхелм никогаш не се вратил во Албанија и немал значителна улога во нејзините подоцнежни политички случувања.

Вилхелм бил оженет со принцезата Софија од Шенбург-Валденбург (1885–1936) на 30 ноември 1906 година. Двојката имала две деца:

- **Марија Елеонора** (1909–1956)

- **Карол Виктор** (1913–1973), кој подоцна станал наследник на титулата княз на Вид.

Вилхелм и неговото семејство живееле во Германија, главно во регионот Нојвид, каде што династијата Вид имала свои поседи. По смртта на неговата сопруга во 1936 година, Вилхелм останал вдовец.

Вилхелм фон Вид починал на 18 април 1945 година во Предеал, Романија, во последните денови на Втората световна војна. Причините за неговото присуство во Романија не се целосно јасни, но се смета дека тој можеби престојувал таму поради семејни или дипломатски врски, со оглед на поврзаноста на неговото семејство со европските кралски куќи.

Неговото наследство останува поврзано со краткото, но историски значајно владеење во Албанија. Иако не успеал да ја стабилизира земјата, Вилхелм е запаметен како симбол на обидот на европските сили да создадат модерна албанска држава во турбулентен период. Во Албанија, тој е познат како *Mbret Vilhelm* и се споменува во историските анализи за раната независност на земјата.