Добрејка

Добрејка
Млада добрејка
Научна класификација
Царство: Растенија
Ред: Зелковидни
Семејство: Зелки
Род: Добрејка
Вид: Обична добрејка
Научен назив
Lepidiumus sativum
L.
Садници на добрејка

Добрејка (обична добрејка, полска салата, грпка, грбач или крес; научLepidium sativum) — брзорастечка билка од семејството на зелките (Brassicaceae). Сродна е на поточарката и горчицата (сенф), и како нив, има остар вкус и арома.

Ова едногодишно растение достигнува 60 см во висина, со многу гранки во горниот дел. Цветчињата се бели до розикави, сместени во гроздови на гранчиња и имаат пречник од само 2 мм.[1][2]

Во земјоделството

Добрејката пазарно се одгледува во Англија, Франција, Холандија и Скандинавија.[3]

Растението е собено погодно за хидропонско одгледување и добро успева ако се навадува со вода која е по малку базна. Во домашно одгледување, добрејката се набавува како расад.[3]

Фиданките се берат една до две недели по садењето, кога се високи 5–13 см.[4]

Во кулинарството

Добрејка, сирова
Хранлива вредност на 100 g (3.5 oz)
Енергија134 kJ (32 kcal)
5.5 г
Шеќери4.4 г
Влакна1.1 г
2.6 г
Витамини и минерали
ВитаминиКоличина
%ПДВ
Витамин А (екв.)
38%
346 μg
38%
4150 μg
12500 μg
Тиамин (Б1)
7%
0.08 mg
Рибофлавин (Б2)
20%
0.26 mg
Ниацин (Б3)
6%
1 mg
Пантотенска киселина (Б5)
5%
0.247 mg
Витамин Б6
15%
0.247 mg
Фолат (Б9)
20%
80 μg
Витамин Ц
77%
69 mg
Витамин Е
5%
0.7 mg
Витамин К
452%
541.9 μg
МинералиКоличина
%ПДВ
Калциум
6%
81 mg
Железо
7%
1.3 mg
Магнезиум
9%
38 mg
Манган
24%
0.553 mg
Фосфор
6%
76 mg
Калиум
20%
606 mg

Процентите се проценети врз основа на препораките во САД за возрасни,[5] освен за калиум, кој се проценува врз основа на експертските препораки на Националните академии.[6]

Добрејката се додава во чорби, сендвичи и салати поради остриот вкус кој го дава.[4] Се јаде и во облик на из’ртени никулци, а семките можат да се користат како зачин наместо бибер, свежи или сушени.[3] Во Англија често се става во сендвичи заедно со варено јајце, мајонез и сол.

Други примени

Семето на добрејката се користи како народен лек во Индија уште од древноста.[7] Семето се горчливо и се користи за загревање и прочистување, како тоник, афродизијак, за подобрување на видот, против скорбут, алергии и за подобрување на мокрењето. Помага во лечењето на астма, кашлици со искплукување, како топли облоги за шинати места, против лепра, кожни болести, дизентерија, пролив, спленомегалија, диспепсија, лумбаго, леукореја, скорбут и слабост во семето. Делува на симптомите на астмата и за подобрување на работењето на белите дробови.[8] Се смета дека семето има и хипогликемско својство,[9] а лепливата материја што се добива од нив може да биде замена за гумарабика и трагакант.

Наводи

  1. Vegetables of Canada. NRC Research Press. ISBN 0-660-19503-8, ISBN 978-0-660-19503-2
  2. Boswell, John T. and Sowerby, James. English Botany: Or, Coloured Figures of British Plants. Robert Hardwicke, 1863. стр. 215.
  3. 3,0 3,1 3,2 Vegetables of Canada. NRC Research Press. ISBN 0-660-19503-8, ISBN 978-0-660-19503-2
  4. 4,0 4,1 Hirsch, David P.. The Moosewood Restaurant kitchen garden: creative gardening for the adventurous cook. Ten Speed Press, 2005. ISBN 1-58008-666-7, ISBN 978-1-58008-666-0
  5. United States Food and Drug Administration (2024). „Daily Value on the Nutrition and Supplement Facts Labels“. FDA. Архивирано од изворникот 2024-03-27. Посетено на 2024-03-28.
  6. „TABLE 4-7 Comparison of Potassium Adequate Intakes Established in This Report to Potassium Adequate Intakes Established in the 2005 DRI Report“. стр. 120. In: Stallings, Virginia A.; Harrison, Meghan; Oria, Maria, уред. (2019). „Potassium: Dietary Reference Intakes for Adequacy“. Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium. стр. 101–124. doi:10.17226/25353. ISBN 978-0-309-48834-1. PMID 30844154. Предлошка:NCBIBook.
  7. „The Wealth of Indian Raw Materials ,“. New Delhi: Publication and information Directorate. 1979. стр. CSIR Vol 9, Page 71–72. На |first= му недостасува |last= (help); Отсутно или празно |url= (help)
  8. NP, Archana; Anita, AM (2006). „A study on clinical efficacy of Lepidium sativum seeds in treatment of bronchial asthma“. Iran J Pharmacol Ther. 5: 55–59.
  9. M, Eddouks; Maghrani M; Zeggwagh NA; Michel JB (2005). „Study of the hypoglycaemic activity of Lepidium sativum L. aqueous extract in normal and diabetic rats“. J Ethnopharmacol. 97 (2): 391–395. doi:10.1016/j.jep.2004.11.030. PMID 15707780.

Надворешни врски

Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia

Kembali kehalaman sebelumnya