Право на ефикасна правна помош

Правото на ефикасна правна помош е право на лице чии човекови права се повредени за правна помош. Таквата правна помош мора да биде достапна, обврзувачка, способна да ги изведе сторителите пред лицето на правдата, да обезбеди соодветни репарации и да спречи понатамошни повреди на правата на лицето.^[1][2][3][4] Правото му гарантира на поединецот способност да бара помош од државата директно наместо преку меѓународен процес. Тоа е практично средство за заштита на човековите права на државно ниво и бара државата не само да ги штити човековите права de jure туку и во пракса за поединечни случаи.^[5] Правото на ефикасна помош вообичаено е признаена како човеково право во меѓународните инструменти за човекови права.

Правото на ефикасна помош е изразено во член 8 од Универзалната декларација за човекови права, член 2 од Меѓународниот пакт за граѓански и политички права, член 13 од Европската конвенција за човекови права и член 47 од Повелбата на Европската унија за Основни права.^[6][7]

Правото на ефикасна помош се повикува во случаи на баратели на азил во кои има право да се спречи државата да депортира барател на азил пред да го реши барањето за азил на барателот, и дека по одбивањето на барањето за азил, барателот има практична способност за жалба со тоа што ќе добијат доволно време и пристап до правно застапување.^[8] Судовите генерално не утврдиле дека државата треба да обезбеди адвокат, дури и кога барателот на азил не може да си дозволи тоа, под услов адвокат да не е неопходен за пристап до ефикасна помош. Судовите утврдиле дека прекумерно формален процес може да го наруши правото на ефикасна помош, особено кога не е обезбеден адвокат.^[8]

Во правото на Европската унија, правото на ефикасна помош се применува надвор од човековите права за сите права предвидени со правото на ЕУ што се спроведуваат во судовите на земјите-членки.^[9]

Комитетот за човекови права на Обединетите нации изјавил дека во случаи на тортура, правото на ефикасна помош бара од државите да ги истражат наводите за тортура, да ги гонат сторителите, да обезбедат компензација на жртвите и да спречат повторување на слични прекршувања.^[10] Начелото на правото на ефикасна помош е изразено во член 14 од Конвенцијата на Обединетите нации против тортура.

• Paust, Jordan J. (2009). „Civil Liability of Bush, Cheney, et al., for Torture, Cruel, Inhuman, and Degrading Treatment and Forced Disappearance“. Case Western Reserve Journal of International Law. 42 (1): 359. ISSN 0008-7254.
• Starr, Sonja B. (2008). „Rethinking Effective Remedies: Remedial Deterrence in International Courts“ (PDF). New York University Law Review. 83: 693.