Стефан Верковиќ

Стефан Верковиќ
Роден	5 март 1821 Угљара, Босна
Починал	30 декември 1893 Софија, Бугарија
Занимање	фолклорист

Стефан Верковиќ роден во село Угљара, на босанскиот брег на Сава, на 5 март 1821 година. Умрел 30 декември 1893 во Софија. Бил фолклорист, етнограф, нумизматичар и археолог. Познат по контроверзната „Веда Словена“.

Имал тешко детство, без мајка. Учел во Фрањевачко калуѓерско училиште во Толиса, за свештеник. На 12 години се закалуѓерил во еден манастир на Сутјеска, каде останал 2 години. Калуѓерското име му било Илија (Елиас). Во 1837 година се запишал на теолошки студии во Загреб, каде останал три години. Студиите не ги довршил, се отпишал.

Во 1843 година заминал во Белград. Од 1850 до 1877 година шетал низ Македонија како пропагатор на српската влада во Македонија. Имал можност да се запознае со македонските интелектуалци од тоа време, на кои им носел српски и словенски книги и списанија. Собирал народни умотворби низ Македонија.

• 1858 - „Новые славянские находки из Македонии“ (Санкт Петербург)
• 1860 - „Народне песме македонски бугара“ (Белград)^{[белешка 1]}
• 1867 - „Древняя болгарская песня об Орфее“ (Москва)
• 1868 - „Описание быта болгар, населяющих Македонию“ (Москва)
• 1874 - „Веда словена, Т. 1“ (Белград)
• 1881 - „Веда славян, Т. 2“ (Санкт Петербург)
• 1885 - „Седемгодишно страдание на С. И. Веркович в Россия“ (Русчук)
• 1889 - „Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“ (Санкт Петербург)

Првата збирка на македонски песни „Народне песме македонски Бугара“ ја издал во 1860 година во Белград, во 1500 примероци.

Книгата содржела 335 песни собрани од Велес, Дебар, Крушево и Сер. Песните биле претежно лирски (женски) песни, кои ги поделил на два дела по девет групи. На собраните песни не им пишал ни име, место или време кога и од кого се чуени. Песните се полни со јазични грешки, но и правописни грешки.

„Веда Словена“^[1] е книга која ја издал во два тома, првиот том во Белград во 1874 година, а вториот во Петербург во 1881 година. Ова дело содржи околу 30 илјади стихови. Верковиќ тврдел дека првата од ведите ја добил на 23 август 1865 година. Тоа биле фалсификувани македонски веди, за кои тој бил измамен, иако останува отворено прашањето дали соработувал и самиот со измамникот. Имал материјал и за трета книга.

По неговата смрт се објавени:

• Сборник Верковича I, издадена 1920 година во Петроград, во редакција на Петар Лавров. Книгата содржи 200 македонски песни, кои се без наслови и без никакви податоци каде и кога се собирани, освен во мал број песни од кои се гледа дека се собрани во Лагадинскиот крај. И оваа книга е полна со јазично-правописни грешки.
• Јужномакедонски народни приказни, издадена во 1932 година во Прага, од Чешката академија на науките, а во редакција на П. Лавров и Јиржи Поливка. Оваа збирка содржи 133 македонски народни приказни, 2 предговора, чешки превод, речник на недоволно познати зборови, регистри и коментари, со што се смета за комплетна научна публикација што ги содржи најстарите запишани македонски приказни. Во збирката се уфрлени и 34 прикани што ги испратил Иван Шишманов од Бугарија, на кои има податоци каде и од кого се запишани.

• Ljubiša Doklestić, „Životni put Stjepana Verkovića (1821-1894)“, Radovi, vol. 14(1), Zagreb, 1981.
• Македонски народни песни, собрани од Стефан И. Верковиќ, редакција и предговор Кирил Пенушлиски, Кочо Рацин, Скопје, 1961.