Теогонија

Теогонија

Грчки ракопис од четиринаесеттиот век на Хесиодовата „Теогонија“ со сколии напишани на маргините
Автор	Хесиод
Изворен наслов	Θεογονία
Земја	Стара Грција
Јазик	Старогрчки
Жанр	Епска поезија, дидактизам
Издадена	8 век п.н.е.

Теогонија (старогрчки: Θεογονία;^[1] 'генеалогија за раѓањето на боговите') — поема од Хесиод (8–7 век п.н.е.) во која се опишува потеклото и генеалогиите на старогрчките богови, составена ок. 730–700 година п.н.е. Напишана била на епскиот дијалект на старогрчкиот јазик и содржела 1022 реда. Поемата претставува еден најважните извори за разбирање на раната старогрчка космологија.

Хесиодовата Теогонија е синтеза од голем обем на широк спектар на локални старогрчки традиции во врска со боговите, организирани како наратив што раскажува како тие настанале и како воспоставиле трајна контрола врз космосот. Делото е позната старогрчка митска космогонија. Почетната состојба на универзумот била хаос, темна неопределена празнина што се сметала за божествена исконска состојба од која се појавило сè друго. Теогониите се дел од старогрчката митологија што ја отелотворува желбата за артикулирање на реалноста како целина; овој универзализирачки импулс бил фундаментален за првите подоцнежни проекти на спекулативно теоретизирање.

Пишаната форма на Теогонијата била воспоставена во 6 век п.н.е. Дури и некои конзервативни уредници заклучиле дека епизодата со Тифон (820–68 г.) била интерполација.

Хесиод веројатно бил под влијание на некои блискоисточни традиции, вклучувајќи ги тие на вавилонската династија Дунум,^[2] кои биле измешани со локални традиции, но постои поголема веројатност тие да се траги од микенската традиција отколку резултат на ориентални контакти во времето на Хесиод.

Една од главните компоненти на Теогонијата е презентацијата на она што се нарекува „мит за наследување“, при што се раскажува како Крон го соборил Уран, а како Зевс, пак, ги соборил Крон и неговите колеги Титани, и како Зевс на крајот бил воспоставен како последен и траен владетел на космосот.

Последната закана за моќта на Зевс требало да дојде во форма на чудовиштето Тифон, син на Геја и Тартар. Зевс со својот гром брзо го победил, а Тифон бил затворен во Тартар.

Најраните постоечки ракописи на Теогонијата датираат од крајот на 13 век. Ран пример се наоѓа во Vaticanus gr. 1825. Овој ракопис датира од околу 1310 година, според жиговите. Постојат околу 64 познати ракописи кои датираат од 1600 година од нашата ера или порано.^[3][4]

Наследството на старогрчката митологија веќе ја отелотворувало желбата да се артикулира реалноста како целина, а овој универзализирачки импулс бил фундаментален за првите проекти на спекулативно теоретизирање. Се чини дека редот на битието прво бил имагинативно визуелизиран пред да биде апстрактно осмислен. Хесиод, импресиониран од неопходноста што го регулирала редоследот на нештата, открива дефинитивен образец во настанокот и појавата на боговите. Овие идеи овозможиле нешто налик на космолошка шпекулација. Најраната реторика на размислување се центрирала околу две меѓусебно поврзани работи: искуството на чудење како жива поврзаност со божествениот поредок на нештата; и апсолутното убедување дека, над тоталитетот на нештата, реалноста формира прекрасна и хармонична целина.^[6]

Џон Милтон, калвинист, сметал дека Теогонијата била инспирирана од Сатана. Ставот на Милтон, како што бил артикулиран во „Изгубениот рај“, бил дека откако Сатана бил исфрлен од небото, тој станал музата што го инспирирала Хесиод. Она што го напишал Хесиод, според тоа, било изопачување на „вистинските“ настани што се случиле при космолошката борба на Сатана против Бога. Особено, Милтон тврдел дека триумфот на Зевс (т.е. врховното божество) преку лукавство, преговори и сојузи, претставува изопачување на Божјата семоќ, која не бара никаков сојузник.^[7]

Гледиштето на Милтон ги одразува ставовите на ранохристијанските патристички писатели. На пример, Јустин Философ и Атинагора Атински тврделе дека паганските митологии воопшто се демонски искривувања на „вистинската“ космолошка историја.^[7]

• Атанасакис, Апостолос Н., Теогонија; Дела и денови; Штит / Хесиод; вовед, превод и белешки, Балтимор: Универзити Прес на Џонс Хопкинс, 1983. ISBN 0-8018-2998-4
• Кук, Томас, „Делата на Хесиод“, 1728.
• Фрејзер, РМ (Ричард МекИлвејн), Поемите на Хесиод, Норман: Универзитетска издавачка куќа во Оклахома, 1983.ISBN 0-8061-1837-7ISBN 0-8061-1837-7
• Мост, Глен, преведувач, Хесиод, 2 тома. , Класична библиотека Лоеб, Кембриџ, Масачусетс, 2006–07.
• Шлегел, Кетрин М. и Хенри Вајнфилд, преведувачи, Теогонија и Дела и денови, Ан Арбор, Мичиген, 2006
• Џонсон, Кимберли, Теогонија и Дела и денови: Ново критичко издание, Нортвестерн Јуниверзити Прес, 2017.ISBN 081013487XISBN 081013487X .

• Античка книжевност
• Гигантомахија
• Теомахија

• Apollodorus, Apollodorus, The Library, with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921. Online version at the Perseus Digital Library.
• Apollonius of Rhodes, Argonautica, edited and translated by William H. Race, Loeb Classical Library No. 1, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2009. ISBN 978-0-674-99630-4ISBN 978-0-674-99630-4. Online version at Harvard University Press.
• Brown, Norman O. Introduction to Hesiod: Theogony (New York: Liberal Arts Press) 1953.
• Caldwell, Richard, Hesiod's Theogony, Focus Publishing/R. Pullins Company (June 1, 1987). ISBN 978-0-941051-00-2ISBN 978-0-941051-00-2.
• Clay, Jenny Strauss, Hesiod's Cosmos, Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0-521-82392-0ISBN 978-0-521-82392-0.
• Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996, Two volumes: ISBN 978-0-8018-5360-9 (Vol. 1), ISBN 978-0-8018-5362-3 (Vol. 2).
• Hard, Robin, The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's "Handbook of Greek Mythology", Psychology Press, 2004, ISBN 9780415186360.
• Lamberton, Robert, Hesiod, New Haven : Yale University Press, 1988. ISBN 0-300-04068-7ISBN 0-300-04068-7. Cf. Chapter II, "The Theogony", pp. 38–104.
• Montanari, F.; Rengakos, A.; Tsagalis, C., уред. (2009). Brill's Companion to Hesiod. Leiden. doi:10.1163/9789047440758. ISBN 978-90-04-17840-3.
• Most, G.W., Hesiod, Theogony, Works and Days, Testimonia, Edited and translated by Glenn W. Most, Loeb Classical Library No. 57, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2018. ISBN 978-0-674-99720-2ISBN 978-0-674-99720-2. Online version at Harvard University Press.
• Tandy, David W., and Neale, Walter C. [translators], Works and Days: a translation and commentary for the social sciences, Berkeley: University of California Press, 1996. ISBN 0-520-20383-6ISBN 0-520-20383-6
• West, M. L. (1966), Hesiod: Theogony, Oxford University Press. ISBN 0-19-814169-6ISBN 0-19-814169-6.
• West, M. L. (1988), Hesiod: Theogony and Works and Days, Oxford University Press. ISBN 978-0-19-953831-7ISBN 978-0-19-953831-7.
• Verdenius, Willem Jacob, A Commentary on Hesiod Works and Days vv 1-382 (Leiden: E.J. Brill, 1985). ISBN 90-04-07465-1ISBN 90-04-07465-1

•  грчки Викиизвор го има изворниот текст поврзан со оваа статија: Θεογονία
• Дела поврзани со Theogony на Викиизвор
• Hesiod, Theogony: text in English translation.
• Hesiod, Theogony e-text in Ancient Greek (from Perseus)
• Hesiod, Theogony e-text in English (from Perseus)
• Theogony public domain audiobook at LibriVox