Фредерик Велики

Фредерик Велики (роден на 24 јануари 1712 година – починал на 17 август 1786 година) бил крал на Прусија од 1740 до неговата смрт. Тој бил еден од најголемите владетели на 18-тиот век и е познат по својата воена и административна генијалност, како и по реформите што ги спровел во своето кралство.

Фредерик Велики е роден како Фредерик II во берлинската кралска палата, како син на кралот Фридрих Вилхелм I и неговата сопруга Софија Доротеја од Хесен-Касел. По смртта на неговиот татко во 1740 година, Фредерик го наследил тронот на Прусија.

Една од најзначајните карактеристики на неговото владеење е неговиот успех како воен стратег. Тој значително ја проширил Прусија преку освојувања и победа во бројни војни. Најпознати се неговите учества во:

• Војната за австрискиот наследник (1740–1748): Фредерик ја започнал оваа војна со инвазија на Силезија, која беше дел од Австрија, и ја освоил, што значително ја зголемило територијата на Прусија.
• Седумгодишната војна (1756–1763): Во оваа војна, Прусија се нашла во конфликт со коалиција од Велика Британија, Франција, Русија, Австрија и Шведска. Иако бил окружен од непријатели, Фредерик со својата воена тактика успеал да го одржи царството и да ја зачува независноста на Прусија.

Фредерик Велики беше познат не само како воен лидер, туку и како реформатор. Неговиот пристап во управувањето беше апсолутен, но истовремено имплементирал бројни реформи за подобрување на земјата:

• Административни реформи: Фредерик ги централизирам властите и спровел реформи во правосудството, земјоделството и трговијата.
• Образование и култура: Тој го поддржувал развојот на културата и науката, како и образованието. Овој период е познат по големото расцутување на пруската филозофија и литература.
• Религиска толеранција: Фредерик бил познат по својот став на религиска толеранција и го поддржувал правото на луѓето да го практикуваат своето вероисповедание.

Фредерик Велики го оставил Прусија како една од најсилните воени и економски сили во Европа. Неговото владеење се смета за златен период за Прусија, а тој е се уште сметан за еден од најголемите воени и политички лидери во историјата на Европа.

По неговата смрт, го наследил неговиот син, Фридрих Вилхелм II. Фредерик Велики оставил длабок траг како човек што го издигнал своето кралство на високи позиции во Европа, а неговите реформи и воени успехи го обезбедиле неговото место во историјата. Фредерик Велики, иако бил познат по своите воени и политички успехи, исто така има значајно наследство кога станува збор за образованието и неговите напори во областа на школувањето во Прусија.

Во младоста, Фредерик не бил заинтересиран за класичното образование што го очекувал неговиот татко, Фридрих Вилхелм I, кој се фокусирал повеќе на воената дисциплина отколку на академската настава. На пример, Фредерик бил повеќе заинтересиран за музика и филозофија, додека неговиот татко ја нагласувал строгата воена дисциплина и практични вештини. Ова довело до конфликт меѓу нив, а Фредерик често се чувствувал загрозен од строгата и тираничка воспитна политика на својот татко.

По пристапувањето на трон, Фредерик Велики ја продолжил реформата во образованието. Тој бил силен поддржувач на просветата и културата, и како крал го зголемил значењето на образованието во Прусија.

1. Реформи во образованието:
   • Задолжително образование: Фредерик Велики ја вовел политика која се стремеше кон воспоставување на јавни училишта. Иако системот на образованието беше само во раните фази на развој, тој го започнал процесот на задолжително основно образование, што било значајно за времето.
   • Промоција на науката: Тој беше голем покровител на науката, философијата и културата. Поддржувал истражувања и ги поттикнувал најдобрите умови од своето време да работат во неговото кралство. По негово време, Прусија стана една од најнапредните земји во Европа во однос на образованието и науката.
   • Приврзаност кон Просветителството: Фредерик бил близок до филозофите на епохата на Просветителството, како Волтер, и ја поттикнувал филозофската и литературната дејност. Тој беше поддржувач на рационализмот, слободата на изразување и критичкото размислување.
2. Поддршка на приватните и јавни училишта:
   • Тој ја поддржал изградбата на нови училишта и промовирал наставни програми кои ги вклучувале основните дисциплини, но истовремено ја охрабрувале и примена на практични вештини.
   • Прусија, под негово владеење, стана еден од најзначајните образовни центри во Европа.
3. Научни институции:
   • Фредерик Велики ја поддржал создавањето на научни институции како Прускиот кралски академија на науките во Берлин, која под негово покровителство стана важен центар за научни истражувања и филозофија.

Фредерик Велики бил и лично високо образован. И покрај тоа што неговото формално школување не било лесно поради строгите барања на неговиот татко, тој развил широк интерес за литературата, музиката и философијата. Во текот на неговиот живот, Фредерик имал големи контакти со филозофите и интелектуалците од Европа, а најпознат е неговото пријателство со Французинот Волтер, кој често го посеќувал неговиот двор.

Фредерик Велики оставил длабок траг на полето на образованието во Прусија. Иако самото школување не било лесно за него како млад човек, како крал тој значително ги подобрил условите за образование во својата земја и ја поставил основата за понатамошен развој на образовниот систем. Неговата поддршка за науката, културата и рационализмот го направи Прусија еден од најнапредните центри за образование во Европа. Фредерик Велики никогаш не бил оженет и немал жена. Тој бил познат по својот избор да остане нежен, а неговиот живот и односите со жените се обележани од неговите лични ставови и политички потреби.

Фредерик Велики не сакал да се омажи, иако бил под голем притисок од страна на своите родители, особено од неговиот татко, Фридрих Вилхелм I, кој инсистирал на тоа да се ожени заради политички цели. Притоа, бракот не бил само лична одлука, туку и политички инструмент за обезбедување на сојузи и за осигурување на наследството.

Неговата младост беше обележана од напорите на неговиот татко да го „контролира“ и да го принуди на брак, како и неговиот строг воспитен режим. Таткото на Фредерик, Фридрих Вилхелм I, имал големи политички амбиции и често ги ставал своите лични желби пред емоционалните потреби на своите деца. Фредерик Велики бил под голем притисок да се ожени, но тој никогаш не бил заинтересиран за брак како институција.

Фредерик Велики се интересирал за идеите на Просветителството и често се изјаснувал дека не гледа потреба за брак, кој го сметал за политички инструмент, а не за лична среќа или љубов. Тој не сакал да се приклучи на традиционалниот модел на кралски брак, што беше обично средство за сојузи и зачувување на династичката власт.

Фредерик Велики често бил опишуван како интровертен човек, кој повеќе се фокусирал на воените, филозофските и управувачките аспекти на своето владеење отколку на традиционалните социјални обврски. Во текот на својот живот, тој не одржувал никакви значајни љубовни врски или јавни афери.

Фредерик Велики изразувал голема почит кон личната слобода и интелектуалната независност, што ја покажал и преку своето одбивање да се омажи. Во неговите писма и дневници, честопати истакнувал дека не гледа корист од бракот, особено бидејќи таа институција му се чинела како нешто што го ограничува човекот во неговите лични и политички избори.

Затоа, Фредерик Велики не имал жена, а неговата политичка и лична филозофија го одржала неговиот живот без брачни обврски. Тој останал посветен на својата кариера како крал и воен лидер, и не дозволил личните односи да го одвлекуваат од неговите цели. Фредерик Велики не имал деца. Тој останал нежен throughout својот живот и избрал да не се ожени, што значи дека не го продолжил династичкото наследство преку потомци. Оваа одлука била дел од неговите лични и политички ставови.

1. Лични ставови: Фредерик Велики бил длабоко убеден дека бракот не бил за него и дека не можел да го смета за нешто што има значење во неговиот живот. Неговиот став за бракот беше многу рационален и влијан од идеите на Просветителството, кои го охрабрувале да ги преиспита традиционалните институции и да ги гледа како инструменти за политичка моќ, а не за лична среќа.
2. Политички мотиви: Иако неговите родители, особено татко му, го притискале да се ожени заради политички сојузи и осигурување на династичкиот наследник, Фредерик Велики не сакаше да се приклони на овие традиционални и политички мотивирани очекувања. Тој бил уверен дека има други начини за зацврстување на својот политички статус и за обезбедување на стабилност за Прусија без потребата од брак и деца.

Немањето деца значеше дека Фредерик Велики не можел да го има својот биолошки наследник. Сепак, неговото наследство било обезбедено преку други средства:

1. Наследникот: По смртта на Фредерик Велики, го наследил неговиот брат, Фридрих Вилхелм II, кој бил син на Фридрих Вилхелм I, таткото на Фредерик Велики. Иако Фредерик немаше деца, династијата беше обезбедена преку братот.
2. Политички наследник: Иако Фредерик Велики не бил заинтересиран за продолжување на династијата преку своите деца, неговото наследство како владетел беше силно и влијателно. Прусија продолжила да се развива под неговите наследници, и неговиот политички и воен амбициозен дух се продолжил и после неговата смрт.

Фредерик Велики не имал деца и не ги продолжил своето династично име и наследство преку биолошки потомци. Неговото царување било посветено на воените и политичките цели, а неговото наследство било обезбедено преку неговиот брат, кој го наследил трон на Прусија. Фредерик Велики починал на 17 август 1786 година, на возраст од 74 години, во својот дворец Сансуси во Потсдам, Прусија (денешна Германија). Неговата смрт била последица на староста, а не од некоја конкретна болест или повреда, иако тој се соочувал со бројни здравствени проблеми во последните години од својот живот.

Во последните години од неговото владеење, Фредерик Велики веќе не бил во целосна физичка кондиција. Тој страдал од артритис и имал тешкотии во движењето, а исто така бил познат по својата депресија и осаменост. Неговата здравствена состојба постепено се влошувала, а животот станал се повеќе тежок, и покрај неговото големо наследство и успех.

Сепак, Фредерик останал активен во политичките и воените прашања до последниот ден од својот живот, иако тој не учествувал активно во воени операции како што правел порано. Во неговите последни години, Прусија веќе биле стабилна сила во Европа, и поради неговите реформи и воени успеси, тој бил многу почитуван и на Европската сцена.

Пред смртта, Фредерик Велики ги споделил своите последни желби со блиските луѓе и со своите придружници. И покрај неговата популарност и титулата "Велики", неговиот последен ден беше спокоен и без големи свечености, како што било во духот на неговиот карактер — воздржан и рационален. Според некои извори, Фредерик Велики ги повикал своите советници и близок круг на луѓе, но во последните моменти од животот бил мирен и не сакал да се прават големи церемонии.

По неговата смрт, Фредерик Велики бил погребан во Црквата на Сусеси (Sanssouci Church) во Потсдам, која се наоѓала во близина на неговиот дворец Сансуси, кој беше неговото омилено место за одмор и работа. По неговата смрт, неговиот брат, Фридрих Вилхелм II, го наследил прускиот трон.

Фредерик Велики го оставил Прусија како една од најсилните и најнапредните држави во Европа. Неговото наследство е многу значајно и во историјата на војната и стратегијата, но и во поглед на неговите реформи во образованието, правото, администрацијата и културата. Тој бил познат по тоа што ги почитувал идеите на Просветителството и, иако бил апсолутен монарх, неговите реформи ја модернизирале државата и го направиле Прусија еден од најважните политички актери во Европа на почетокот на 19-тиот век.

Смртта на Фредерик Велики беше крај на една ера, но неговото наследство продолжило да влијае на Прусија и на Европа долго по неговата смрт. Последните зборови на Фредерик Велики се: „Јас сум пред да умрам. Но, јас воопшто не сум несреќен. Живеев како филозоф и умирам како филозоф. Сега ќе бидам слободен.“