Протести во Грузија (2019)
Протестите во 2019 година во Грузија, познати и како Гаврилова ноќ (грузиски: გავრილოვის ღამე) — серија антивладини и предвремени протести со барања за избори во земјата Грузија. ИсторијаПротестите започнале на 20 јуни 2019 година пред Парламентот на Грузија и биле започнати откако Сергеј Гаврилов, пратеник на Комунистичката партија на руската Дума, кој бил во посета преку Меѓупарламентарното собрание за православието, седнал на столче резервирано со протокол за претседателот на Парламентот.[1] Тој одржал говор на руски јазик во кој го величел православното братство Грузија и Русија. Претходно во својата кариера, Гаврилов гласал за независност на Абхазија.[2] Од руското признавање на отцепените грузиски Абхазија и Јужна Осетија во 2008 година и оттогаш нејзината воена окупација на двата региони, односите меѓу двете земји останале напнати. Акциите на Гаврилов на 20 јуни грузиската јавност ги сметала за омаловажување на суверенитетот на Грузија: претставник на окупаторската власт во фотелјата на шефот на парламентот. Опозицијата, главно пратеници на Европската Грузија и Обединетото национално движење, влегле во пленарната сала и ја окупирале трибината на спикерот, барајќи од руската делегација да си замине, по што седницата била прекината и Гаврилов ја напуштил зградата на парламентот. Тие повикале на јавни протести и оставка на претседателот на парламентот Иракли Кобахиџе и лидерот на грузиската делегација на Меѓупарламентарното собрание за православие, пратеникот Закарија Куцнашвили одговорен за настанот.[3][4][5] Пред парламентот брзо се собрале опозициските поддржувачи и други активисти. Подоцна вечерта се одржал главниот протест пред парламентот, кој станал насилен откако група демонстранти се обиделе да влезат во парламентот и се судриле со полицијата. Одделот за специјални задачи на Министерството за внатрешни работи и полицијата во Тбилиси употребиле гумени куршуми и солзавец против демонстрантите. Приближно 240 демонстранти биле повредени, а 305 демонстранти биле уапсени. Најмалку две лица доживеале повреди на очите и губење на видот поради гумени куршуми, според Ѓиорѓи Корџахија, директор на Новата болница во Тбилиси.[6] Владата ги обвинила демонстрантите за обид за упад во зградата на парламентот. Од друга страна, опозицијата ја осудила, како што оцени, прекумерната употреба на сила врз демонстрантите од страна на власта. Протестите продолжиле и следните денови со барање за оставка на владините претставници одговорни за полициските дејствија, вклучително и за Ѓиорѓи Гахарија, и воведување на целосно пропорционален изборен систем наместо постоечкиот полупропорционален. Протестите стивнале по 24-ти јуни кога шефот на владејачката Партија на Грузискиот сон, Биџина Иванишвили, најавила промена на изборниот систем.[7] Сепак, малите протести продолжиле со барање за оставка на Ѓиорѓи Гахарија. Големите протести биле обновени на 13 ноември откако партијата Грузиски сон не ја усвоила ветената изборна реформа.[8] На 18 ноември, 20.000 луѓе се собрале во центарот на Тбилиси барајќи оставка од владата.[9] Демонстрантите го блокирале влезот на парламентот и го спречиле одржувањето на законодавната седница. Полицијата ги растерала протестите користејќи водени топови, што резултирало со повреди на 4 демонстранти и 2 полицајци и апсење на 37 луѓе.[10] На 25 ноември, полицијата морала повторно да употреби водени топови за да го расчисти влезот на парламентот, оставајќи 3 демонстранти тешко повредени. РезултатиОставкиПо протестите од 20 до 21 јуни 2019 година, претседателот на грузискиот парламент Иракли Кобахидзе ја објавил својата оставка.[11] Изборни реформиПо масовните демонстрации на 24 јуни во Тбилиси, шефот на владејачката Партија на Грузискиот сон, Бидзина Иванишвили, најавил промена на изборниот систем од мешан во пропорционален за изборите во 2020 година и намалување на бариерата за гласови за партиите. Сепак, парламентот не ги усвоил предложените изборни измени на 13 ноември 2019 година. Реформата била блокирана како резултат на внатрешното противење на нацрт-законот во „Грузиски сон“ од мнозинството пратеници во парламентот. Тие го изразиле своето противење на амандманите во смисла на зачувување на директната врска помеѓу локалните области и нивните директно избрани претставници. Иванишвили изјавил дека е разочаран од одлуката на парламентот да го изгласа законот. Сепак, тој бил обвинет од опозицијата дека е лично одговорен за блокирање на реформата, при што некои шпекулирале дека пратениците добиле инструкции да се спротивстават на амандманите од самиот Иванишвили, бидејќи реформата, наводно, ќе ризикува „Грузиски сон“ да ја загуби власта.[12][13] По неуспехот на предложените изборни амандмани што требало да бидат изгласани на 13 ноември 2019 година, владејачката партија и опозицијата одржале неколку рунди разговори, кои започнале кон крајот на ноември. На 8 март 2020 година бил потпишан меморандум за разбирање меѓу партиите, со што бил означен постигнувањето на консензус за изборните реформи. Амандманите биле усвоени од грузискиот парламент на 29 јуни 2020 година, при што 117 од 142 членови гласале за поддршка за реформите. Новиот изборен закон предвидувал 120 пратеници да се избираат по пат на пропорционална застапеност, додека други 30 да се избираат од едночлените изборни единици. Изборните единици ќе бидат извлечени според упатствата дадени од Венецијанската комисија и грузиското правосудство. За пропорционалните места, изборниот праг бил утврден на 1%. Ниту една партија не може да добие мнозинство места без да добие најмалку 40% од гласовите од електоратот. Транзицијата кон целосно пропорционалниот систем била одложена за 2024 година [14] Обвинителство и амнестијаНа 26-ти јуни, Ника Мелија, опозициски лидер и пратеник на Обединетото национално движење бил обвинет за организирање, управување или учество во групно насилство за време на протестите.[15] Грузискиот парламент го суспендирал неговиот пратенички имунитет, дозволувајќи му притвор доколку е потребно. На 28 јуни, судот го отфрлил предлогот на обвинителството за притвор и му наредил на Мелија да плати кауција, да носи електронска нараквица за да биде надгледуван и да го предаде пасошот во текот на истрагата. Судската одлука му забранил на Мелија да излегува од дома без претходно да ги информира органите на редот, да дава јавни изјави на јавни површини и да комуницира со сведоци.[16][17] На 4 јули 2019 година, Обвинителството на Грузија започнало истрага за обвинение за „обид за државен удар“.[18] На 25 јули, поранешниот министер за одбрана на Грузија Иракли Окруашвили бил уапсен под обвинение за организирање, водење и учество во масовно насилство за време на протестите. На 27 јули, судот го испратил Окруашвили во истражен затвор.[19] На 13 април 2020 година, Окруашвили бил осуден на пет години затвор.[20] Сепак, претседателот Саломе Зурабичвили го помилувал на 15 мај 2020 година. Ослободувањето го побарало опозицијата, која го сметала Иракли Окруашвили за политички затвореник и ветила дека нема да ги поддржи уставните амандмани за изборните реформи, како што било договорено со Договорот од 8 март.[21] На 1 ноември 2020 година, Мелија бил еден од водачите на митингот на опозицијата што протестирал против наводната изборна измама за време на парламентарните избори во 2020 година. За време на демонстрациите, Мелија ја симнал нараквицата за следење, нарекувајќи ја „симболот на неправдата“. Како одговор, судот му ја зголемил кауцијата. Сепак, Мелија одбил да ја плати кауцијата. На 17.02.2021 година судот му изрекол истражен притвор. Премиерот Гахарија предложил да се одложи апсењето на Мелија, а откако не постигнал договор со своите сопартијци, потоа ја објавил својата оставка, предизвикувајќи владина криза. Министерството за внатрешни работи одлучило да ја одложи операцијата, но само привремено пред да се неутрализира ситуацијата. На 23 февруари полицијата упаднала во канцеларијата на УНМ и го уапсил Мелија.[22] На 19 април 2021 година, опозицијата и владата постигнале договор, со кој било дозволено ослободување на Мелија од затвор. Кауцијата на Ника Мелија – 40.000 ГЕЛ биле обезбедени од Европската Унија и префрлени на 8 мај, а Обвинителството поднело барање за замена на притворот на Мелија со ослободување со кауција на 9 мај. Делегацијата на Европската унија во Грузија во изјава на 8 мај кажало: „Денес беше платена кауција вредна 40.000 GEL за да се овозможи ослободување на г-дин Мелија од истражниот затвор. Ова следи по разбирањето постигнато од политичките партии на 19 април 2021 година, во контекст на договорот со посредство на ЕУ. Би сакале срдечно да им се заблагодариме на двете независни организации кои се согласија да ја дадат својата вредна поддршка во овој процес: Европската фондација за демократија (EED) која ги стави на располагање средствата и Грузиското здружение на млади правници (GYLA) кои ги префрлија овие средства на властите .“ [23] На 10 мај, Мелија бил ослободен од затвор со судска одлука.[24][25] Договорот меѓу опозицијата и власта бил предвиден законот за амнестија со кој ќе се помилуваат сите престапници, и демонстранти и службеници за спроведување на законот, за време на протестите. Законот бил усвоен од парламентот на 7 септември 2021 година. Тој одобрил помилување на кој било престапник, освен оние кои се вмешани во тешка повреда, тортура, закана од тортура и нехумано постапување. Ги опфатило сите заклучени, тековни или можни истраги.[26] РеакцииНеколку членови на владејачката партија „Грузиски сон“ го осудиле Гаврилов за преземањето на претседателската фотелја на грузискиот парламент и рекле дека тоа е „протоколарна грешка“.[1] Градоначалникот на Тбилиси, Каха Каладзе, изјавил дека „се случи неверојатна грешка“ и дека организаторите на состанокот „ќе мора да се извинат и да му објаснат на грузиското општество што се случило и зошто“. Некои претставници на „Грузиски сон“ тврделе дека претседавањето со седницата од страна на Гаврилов не било договорено со грузиската партија. Претседателот на Грузија Бидзина Иванишвили ја припишал ситуацијата на „грешката во протоколот“ и изјавил дека загриженоста на јавноста е праведна, но тој исто така образложил дека првичниот мирен протест бил изманипулиран од опозициската партија Обединето национално движење во обид да упадне во зградата на парламентот. и со сила да ја преземе државната власт. Затоа, употребата на сила од страна на полицијата бил соодветен одговор на „обидот за државен удар“.[27][28] Еден ден по започнувањето на протестите, претседателот на Русија Владимир Путин потпишал указ за прекин на патничките летови со руски државјани од Русија до Грузија, кој стапил на сила на 8 јули 2019 година [29][30] Руската Федерална служба за надзор на заштитата на правата на потрошувачите и човековата благосостојба ги зголемила контролите на квалитетот на грузиското вино и минералната вода, што се смета за поврзано со ескалацијата на тензиите.[31][32][33] Претседателката Саломе Зурабичвили ја скратила посетата на Белорусија за да присуствува на церемонијата на отворањето на Европските игри во 2019 година и да се сретне со претседателот Александар Лукашенко по почетокот на протестите. Во интервју за Еуроњуз, Зурабичвили повикала на „деескалација“ на ситуацијата, истовремено обвинувајќи ја Русија за поттикнување „петта колона“ во земјата која е лојална на Москва.[34] Рускиот премиер Димитриј Медведев ги негирал овие тврдења велејќи дека тоа е „искривување на реалноста“.[35] Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров ги критикувал нејзините забелешки како „ултра-екстремистички“ во изјавата на 25 јуни 2019 година [36] Зурабичвили, исто така, ги повикала руските туристи погодени од забраната за патување да продолжат да доаѓаат во Грузија бидејќи „тие ја сакаат Грузија“ и дека „политичарите мора да ги решат проблемите“.[37] Во јули 2019 година, Русија го осудила нападот со експлозив на Владимир Путин од страна на грузискиот ТВ водител Ѓиорѓи Габунија за време на пренос на Рустави 2 .[38] На 8 септември, Ѓиорѓи Гахарија станал премиер на Грузија. Помеѓу 14 и 25 ноември неколку пратеници на „Грузиски сон“ ја напуштиле партијата, вклучително и 3 членови на Конзервативната партија во состав: Звијад Џиџигури, Гиа Букиа и Нино Гогуадзе, Пата Квијинадзе останал во Грузиски сон, но не ги напуштил конзервативците, додека Руслан Гаџиев пребегнал во Партијата на зелените: 1 член на Зелената партија - Ѓорѓи Бегадзе, заедно со уште 9 други, меѓу кои - Тамар Чугошвили, Тамар Хулордава, Маријам Јаши, Ирина Пруиџе, Димитри Цкитишвили, Заза Хуцишвили, Ѓорѓи Мосиџе и Софија Кацарава. Оставка од пратеничкото место поднела и Софија Кацара. На 2 декември, Акаки Зоиџе поднел оставка како пратеник. На 10 декември пратеникот Александар Еркванија го напуштил Грузиски сон. Наводи
|
||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
