ദക്ഷിണേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായ തമിഴ്‌നാട്ടിലെ ഒരു ഗ്രാമമായ തിരുവിടൈമരുതൂരിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ശിവദേവന് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു ഹിന്ദു ക്ഷേത്രമാണ് തിരുവിടൈമരുദൂർ മഹാലിംഗേശ്വരസ്വാമി ക്ഷേത്രം . ഏഴ് പ്രധാന ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഒന്നെന്ന നിലയിൽ ഇത് പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു. മഹാലിംഗേശ്വരസ്വാമിയായി ആരാധിക്കുന്ന ശിവന്റെ വിഗ്രഹം ജ്യോതിർമയലിംഗം എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പത്നി മൂകാംബികയെ ദേവി ബ്രുഹത്സുന്ദരകുചാംബിക അല്ലെങ്കിൽ ബ്രുഹത്സുന്ദരകുചാംബിഗൈ അമ്മൻ ആയി ആരാധിക്കുന്നു. ശിവന്റെ ഏഴ് ഭാര്യമാരുടെ കേന്ദ്രബിന്ദുവാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ ലിംഗമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ തമിഴ് സന്യാസി കവികൾ (നായനാർ) രചിച്ച തമിഴ് ശൈവ കൃതിയായ തേവാരത്തിൽ ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ടയെ വാഴ്ത്തുന്നതായി കാണപ്പെടുന്നു. പാടൽ പെട്ര സ്ഥലങ്ങളിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തിലുള്ളതാണ് ഈ ക്ഷേത്രവും.[1]ഒൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ശൈവ സന്യാസി കവി മാണിക്കവാചകർ തന്റെ കൃതികളിൽ ക്ഷേത്രത്തെ പുകഴ്ത്തി പാടിയിട്ടുണ്ട്. ബഹുമാന്യരായ സന്യാസിമാരിൽ ഒരാളായ പട്ടിനാട്ടാർ പലതവണ ഈ ദേവാലയം സന്ദർശിച്ചിട്ടുണ്ട്.
പാണ്ഡ്യന്മാർ, ചോളർ, തഞ്ചാവൂർ നായ്ക്കർ, തഞ്ചാവൂർ മറാഠാ സാമ്രാജ്യം എന്നിവരുടെ സംഭാവനകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്ന 149 ലിഖിതങ്ങൾ ക്ഷേത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. 9-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ചോള രാജവംശത്തിന്റെ കാലത്താണ് ഇന്നത്തെ കൊത്തുപണിയുടെ ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന ഭാഗങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചത്. എന്നാൽ ഉയർന്ന ഗോപുര കവാടങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള വിപുലീകരണങ്ങൾ പിന്നീടുള്ള കാലഘട്ടങ്ങളിൽ, 16-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ തഞ്ചാവൂർ നായ്ക്കർ വരെ കാരണമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
Herbermann, Charles George; Edward Aloysius Pace; Condé Bénoist Pallen; Thomas Joseph Shahan; John Joseph Wynne (1934). The Catholic encyclopedia: an international work of reference on the constitution, doctrine, discipline, and history of the Catholic church, Volume 8. The Catholic Encyclopedia Inc. p. 710.
K., Sridaran (April 1987). "Pavai Nonbu". Om Sakthi (in തമിഴ്). Coimbatore: Om Sakthi Publications. Archived from the original on 2023-06-07. Retrieved 2023-09-10.
Narayanaswami (April 1987). "Jyothirmaya Mahalingam". Om Sakthi (in തമിഴ്). Coimbatore: Om Sakthi Publications. Archived from the original on 2023-06-07. Retrieved 2023-09-10.
Pillai, Sivaraja K.N. The Chronology of the Early Tamils – Based on the Synchronistic Tables of Their Kings, Chieftains and Poets Appearing in the Sangam Literature. p. 88.
