တိဗက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများ

တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားအုပ်စုသည် တရုတ်-တိဗက် မိသားစုမှာ တရုတ်ဘာသာစကားမပါဝင်သော ကျန်အုပ်စုများဖြစ်ပြီး တိဗက်ဘာသာစကား၊ဗမာဘာသာစကား၊ယီဘာသာစကားတို့ပါဝင်ပြီး ဘူတန်နှင့်မြန်မာနိုင်ငံ တို့၏ တရားဝင်ရုံးသုံးဘာသာစကား များသည် ဤအုပ်စုမှဖြစ်သည်။^{[၁ ၁]}

တိဗက်-ဗမာ
ဒေသအလိုက် ပျံ့နှံ့မှု:	အရှေ့တောင်အာရှ, အရှေ့အာရှ, တောင်အာရှ
ခွဲခြားမှု:	တရုတ်-တိဗက် တိဗက်-ဗမာ
ရှေးဦးပထမဖြစ်သော ဘာသာစကား	Proto-Tibeto-Burman
အခွဲများ:	Gongduk, Lhokpu, 'Ole, Lepcha, Tani Western: Bodish, Tshangla, Tamangic, West Himalayish, Greater Magaric, Newaric, Kiranti Central: Sal, Pyu, Kuki-Chin–Naga (Ao, Angami–Pochuri, Meitei, Tangkhulic, Zeme, Kuki-Chin-Mizo, Karbi), Mruic, Miju Eastern: Burmo-Qiangic, Karenic, Nungish, Tujia Others: Digaro, Hrusish, Kho-Bwa, Puroik, Siangic, Miju
ISO 639-5:	tbq
Glottolog:	None
Major branches of Tibeto-Burman:   Tibetic   Burmish   Karenic   Rung   Tani   Qiang   Bodo–Garo   Konyak   Naga   Meitei   Kuki-Chin-Mizo

တိဗက်-ဗမာဘာသာစကားအုပ်စု(Tibeto-Burman) ဆိုသည်မှာတရုတ်စကား မဟုတ်သော တရုတ်-တိဗက် မိသားစုဝင်ဘာသာစကား အုပ်စု ဖြစ်ပြီးအမျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်ကို အရှေ့တောင် အာရှ ကုန်းမြေမြင့်များ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြေပြန့်ဒေသများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ( ဤဘာသာစကား မိသားစုကြီးကို တရုတ်နွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Sinitic) နှင့် တိဘက်-ဗမာနွယ် ဘာသာစကားများအုပ်စု(Tibeto-Burman) ဟူ၍ ကိုင်းခွဲနှစ်မျိုးဖြင့် သတ်မှတ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသော်လည်း တရုတ်နွယ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားများ၏ မူလအစနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြထားခြင်း လုံးဝမရှိသေးသလို ဤသို့တရုတ်အုပ်စုနှင့်ခွဲခြားဖော်ပြခြင်းကို လက်မခံသော သုတေသနပညာရှင် ဦးရေမှာလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။) O3 (O2a2b1a1) DNA သည် တရုတ်-တိဗက်ဘာသာပြောသူများ၏ အဖမျိုးရိုးဗီဇတွင်တွေ့ရှိရသည့် အများဆုံး haplogroup ဖြစ်ပြီး မူလရွှေ့ပြောင်းသွားလာမှုအခြေပြုမြေပုံတွင်လည်း အဓိကအခန်းကဏ္ဍတွင်ရှိသည်။

• တိဗက်အုပ်စု – e.g., တိဗက် (Amdo, Kham) , ဘူတန် (Dzongkha)
• လိုလို-ဗမာ – e.g., ဗမာနှင့် ဗမာအုပ်စုဝင်များ , ယီ(လိုလို), လီဆူ ( ယူနန်ကုန်းမြင့်ဒေသမှ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းလွင်ပြင်တလျှောက်)
• ကရင်အုပ်စု – e.g., စကောကရင်,ပိုးကရင်,ကရင်နီ,ပအိုဝ်း (ထိုင်း-မြန်မာ နယ်ခြား တောင်တန်းဒေသ)
• Qiangic အုပ်စု – e.g., Qiang , Pumi, Muya, Ersu (တရုတ်နိုင်ငံစီချွမ်ပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းဒေသများ)
• နာဂ, ကူကီး-ချင်း – e.g., ကသည်း, နာဂ, ကူကီး, ဇိုမီ (အရှေ့မြောက် အိန္ဒိယ, မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်းနှင့် နာဂဒေသ)
• နုံ အုပ်စု – ရဝမ် , ထရုမ်း (ကချင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းဒေသ)
• Sal အုပ်စု – e.g., ဂျိန်းဖော့, ဇိုင်းဝါး,လရှီ (မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသ)
• Tami အုပ်စု – e.g., Galo, Apatani, Nyishi (အိန္ဒိယ Arunachal Pradesh ပြည်နယ် / တရုတ် South Tibet ဒေသ)
• Bodic အုပ်စု – e.g., Tamang, Gurung, Magar (နီပေါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့် မြောက်ပိုင်း)

ဘာသာစကား၏ အမည်မှာ အဓိက စကားပြောသူများ ဖြစ်သည့် ၃၅ သန်းကျော်သော မြန်မာဘာသာစကား ပြောသူ နှင့် ၈ သန်းကျော်သော တိဗက်စကား ပြောသူများကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားသည်။ ထို တိဘက်-ဗမာအနွယ်ဝင် ယီ(လိုလို) ဘာသာစကားပြောသူအရေအတွက် ၁၀သန်းခန့် ရှိသည်။ တရုတ်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ အခြားဘာသာစကားများမှာ လူနည်းစု အဖွဲ့အစည်းများမှ အသုံးပြုကြသည်။ တိဘက်- မြန်မာစကား ဘာသာစကားအုပ်စုတွင် ပြောဆိုသူအရေအတွက်သည် ၆၁သန်းနီးပါးရှိ၍ ဗမာဘာသာသည် ထိုအရေအတွက်၏ ၅၀%ကျော်ရှိသည်။
ကိုးကား အမှား - <ref> tags exist for a group named "၁", but no corresponding <references group="၁"/> tag was found