Acièr inoxidable

L'acièr inoxidable, o mai cort inòx, es un aliatge d'acièr (comportant mens de 1,2 % de carbòni) amb mai de 10,5% de cròme, que la proprietat es d'èsser pauc sensible a la corrosion e que se desgrada pas en rovilh.

La preséncia de cròme en solucion al delà de 10,5 % dins la matritz d'un acièr provòca la formacion d'una capa protectritz d'oxid de cròme que li balha son inoxidabilitat. D'autres compausants pòdon i èsser aponduts, coma lo niquèl que melhora los proprietats mecanicas mai sovent e la ductilitat subretot, o encara lo molbdèn o lo titani que melhoran l'estabilitat de l'aliatge per de temperaturas autras qu'ambianta, o encara d'elements de nauts punts de fusion comal lo vanadi e lo tungstèn accompanhat mai sovent d'un aument del taus en cròme, per obtenir la resisténcia a las nautas temperaturas al contacte d'una flama (acièrs refractaris).

L'acièr inoxidable venguèt indispensable dins fòrça domènis: aisinas de cosinas, objèctes usuals, medecina, quirurgia, bastit e òbras publics, construccion navala, automobila, aeronautic, espleits, industrias mecanicas, agroalimentaris, quimics, transpòrts, eca. Es entierament reciclable.

Los fenomèns de corrosion dels metals son de natura electroquimica: lo metal torna son estat termodinamicament estable, l'estat oxidat, en preséncia d'un mitan oxidant (aiga, atmosfèra, mitan natural o industrial). Lo metal reagís amb lo mitan, aquela reaccion se fasent amb d'escambis d'electrons.

Lo fèrre, constituissent majoritari dels acièrs, s'oxida aisidament; lo produch de corrosion, lo rovilh, s'engruna o se dissòlv dins l'aiga, çò que realiza une degradacion de la pèça. A caud, la diffusion dels atòmes oxidants dins l'espessor del metal pòt complicar encara lo problèma.

Un biais d'eviter la corrosion consistís a apondre una quantitat importanta de cròme (Cr) dins l'acièr (mai de 10,5 % en massa): lo cròme reagís amb lo dioxigèn de l'aire e forma una capa d'oxid de cròme Cr₂O₃ :

4 Cr + 3 O₂ → 2 Cr₂O₃

Aquela capa, compacta, aderenta e donc protectritz, es nomenada « jaç passiu »: forma una barrièra separant l'acièr de son mitan. En temps normal, es invisibla car fòrça prima. Alara, al contrari de son nom, l'acièr es pas inoxidable: s'oxida rapidament, mas forma un oxide protector, al contrari del rovilh.

A respècte d'una electròda d'idrogèn de referéncia, lo potencial dels acièrs inoxydables se situa entre lo molybdèn e lo mercuri, pròche de l'argent e del platin.

L'apond de diverses éléments d'aliatge permet de s'adaptar al mitan especific ont deu èsser utlizat l'acièr, e de modificar sas proprietats mecanicas:

• l'apond de niquèl melhora las proprietats del jaç passiu; aquel s'intègra al jaç d'oxide

  2 Ni + O₂ → 2 NiO

• lo niquèl es un element gammagèn, permet d'obtenir una estructura austenitica e donc d'aver de tòlas que se meton en fòrma aisidament;
• lo carbòni en naut taus permet de trempar l'acièr e d'obtenir un acièr martensitic, fòrça dur;
• mas lo carbòni damatja la sodabilitat, e mai, pòt prene lo cròme e empachar la formacion del jaç passiu;
• d'autres elements d'aliatge, subretot de metals gaireben « nòbles » coma lo molibdèn, lo titan, lo coire melhoran encara mai la resisténcia quimica, subretot dins los mitan non oxidants.

Alara existís fòça nuencias d'acièrs inoxidables e la causida pòt venir malaisida, car an pas totes lo meteis comportament dins un mitan donat. Sovent se nomenan pel porcentatges massics en niquèl e en cròme. Atal, un acièr inoxidable 18/10, coma aqueles utilizats en cosreleria, pels cubèrts e per la cosina en general, conten 18 % en massa de cròme e 10 % en massa de niquèl. Aquela designacion es fach fòrça insufisenta que definís pas l'estructura metallurgica.

Los acièrs inoxidables pòdon se rosegar se s'utiliza pas la bona nuencia al repècte del mitande la pèça (composicion quimica del mitan, temperatura), o ben se la jaç passiva se forma pas abans l'utilizacion de la pèça:

• lo metal es desnudat (amolatge, usinatge, desformacion de la pèça fasent sautat lo jaç passiu, fregement, erosion, cavitacion), mas d'òli o de grassa empacha l'aire d'arribar per oxidar; la superfícia es alara dicha « activa » ;
• de particulas d'acièr non inoxidable polluisson la superfícia (pollucion pel fèrre): aquelas particulas rovilhan, çò que forma d'aureolas, mas pòdon tanben amorsar una corrosion de l'inòx dins unes cases;
• pòt i aver de corrosion galvanica: contacte de l'inòx amb un métal mais nòble, eterogeneïtat dins l'inòx, variacion de concentracion del mitan.

Se pòt dire que:

• los acièrs inoxidables pòdon pas èsser rosegar a freg pas qu'en preséncia d'umiditat. Es perque resistís al clòr, gaz pasmens fòrça corrosiu, se aquel darrièr es perfeitament sec;
• una bona utilizacion dels acièrs inoxidables demanda donc un metal d'una fòrça granda omogeneïtat per evitar de corrosion localas e un passatge de l'estat actiu a l'estat passiu sus totes los punts de la superfícia expausada.