Wikipèdia:Carta lingüistica
La presenta Carta definís lei règlas de basa de la Wikipèdia occitana en matèria lingüistica. Aquelei règlas s'aplican en totei lei contribucions : degun se pòt opausar a la correccion deis errors de nòrma. Varietats regionalas de l'occitanTot article de la Wikipèdia occitana deu èsser redigit dins una dei grandei varietats regionalas de l'occitan, ansin definidas : auvernhat, gascon (inclús l'aranés), lemosin, lengadocian, provençau (inclús lo niçard), vivaroaupenc. Toteis aquelei varietats regionalas son egalas, e la Wikipèdia occitana valoriza la diversitat dialectala. Omogeneïtat dialectala deis articlesPer de rasons de coeréncia, un article deu èsser finalament redigit dins un dialècte unic (l'usatge de mai d'un dialècte es admés transitoriament). La regularizacion se fa solament quand l'article es quasi acabat e complet. En cas de conflicte, lo dialècte preponderant dins l'article es prioritari (se pren en còmpte ren que la redaccion personala de cada contributor, e non pas lei modèls predefinits inclús dins l'article). Nòrma classicaLeis articles devon èsser escrichs en nòrma classica, nòrma que permet de notar totei lei varietats regionalas de l'occitan. La nòrma classica es ansin definida : es lo sistèma elaborat principalament per Loís Alibèrt, inicialament per lo lengadocian, e seis adaptacions ais autrei dialèctes. Lei preconizacions dau Conseu de la Lenga Occitana (CLO), que regularizan la codificacion d'Alibèrt e dei grands dialèctes, son d'aplicar dins la Wikipèdia occitana. SinonimsLei sinonims pus corrents e pus difusats son de senhalar:
AVÍS - Cau pas confondre "sinonim" e "variacion regionala". Considerem leis exemples seguents:
Modificacion del 1 d'abril de 2009 : (veire Wikipèdia:Carta lingüistica2) Cambiament de reg. en var. ("variacions" o "variantas") e far figurar totei lei formas dins la lista, per òrdre alfabetic. Per exemple: "Lo castèl (var. castèl, castèu, castèth, chastèl, chastèu, chasteu)" NeologismesMots sabentsExistisson en occitan de règlas comunas d'adaptacion dei radicaus, sufixes e prefixes que sèrvon a fargar lei mots sabents. Aqueu lexic internacionau deu èsser emplegat segon lei règlas d'Alibèrt, deis adaptators de son sistèma ais autrei grands dialèctes, e dau CLO. Mots informatics modèrnesPer lei mots modèrnes de l'informatica, coma "Web", "Internet"..., s'utiliza lei formas internacionalas e non pas lei versions occitanizadas "Oèb", "Internèt"... Noms pròprisNoms de luòcsLei títols d'articles que son de noms de luòcs d'Occitània devon èsser escrichs dins la forma locala. Per exemple, l'article sus Lei Bauç a per títol Lei Bauç. Leis autrei formas, coma Los Bauces, fan l'objècte d'una redireccion vèrs aquest ; pòdon eventualament èsser presentadas per un pichon tèxt dins l'article. Modificacion del 1 d'abril de 2009 : (veire Wikipèdia:Carta lingüistica2) Lo nom en lenga oficiala es indicat dins l'article. Per exemple Lei Bauç (Les Baux-de-Provence en francés). Noms de personasMèfi ! Aquesta règla es pas mai aplicada dempuèi lo 1 d'abril de 2009 Modificacion del 1 d'abril de 2009 : (veire Wikipèdia:Carta lingüistica2) Dempuèi lo 1 d'abril de 2009 aquesta règla es pas mai dins la carta lingüistica de Wikipèdia. Citacions venent de grafias divèrsasLei tèxts escrichs dins d'autrei grafias (per exemple lei tèxts ancians) pòdon èsser citats dins sa grafia d'origina. Se lei citacions son pas tròp lòngas, se suggerís de far una presentacion pedagogica utila: se bota d'en premier lo tèxt en grafia classica, puei entre cabrons <...> lo tèxt en grafia d'origina, per exemple:
Transcripcion deis escrituras non latinasExistís una convencion dau CLO que fa partida dei règlas d'aquesta Carta. Se'n tròba un resumit a l'article Transcripcion deis alfabets arabi, cirillic e grèc. Per transcriure d'autreis escrituras non latinas, coma la chinesa, la coreana, l'etiopiana o l'armènia, lo CLO recomanda d'utilizar de transcripcions internacionalas e pron accessiblas au grand public. Per exemple, lo chinés se transcriu amb lo celèbre sistèma pinyin. Nòrma dau Sistèma internacionau d'unitats (SI)Aquela nòrma internacionala fa partida integranta de la presenta Carta lingüistica, e es d'aplicar sus la Wikipèdia occitana, segon l'exemple d'autras, coma la bretona, l'italiana, l'ongresa, la polonesa, la russa, la suedesa... (cf. dins la Wikipèdia italiana l'article sus lo soleu, e leis articles correspondents dins leis autrei Wikipèdias citadas çai sus). La nòrma de l'SI es descricha dins la brocadura oficiala editada per lo Burèu Internacionau dei Pes e Mesuras (BIPM). En particular, es important de notar que :
Un extrach significatiu (traduch en occitan) de la nòrma de l'SI se tròba dins l'article sus lo Sistèma internacionau d'unitats. Nòrma dei transcripcions foneticas e fonologicasS'utiliza la nòrma de l'alfabet fonetic internacionau (AFI). Lei signes fonetics pus corrents son disponibles en dessota de la fenèstra d'edicion de la Wikipèdia occitana: basta de clicar sus un signe per l'inserir dins lo tèxt. Remarca - D'un ponch de vista estetic, e mai s'es pas indispensable, es frequent dins Wikipèdia d'inserir lei transcripcions foneticas e fonologicas entre lei balisas seguentas { {IPA|...} } per fin de ne diferenciar la polissa de caractèrs.
ConseusLei practicas seguentas son recomandadas per un foncionament melhor de la Wikipèdia occitana. Dialècte de redaccion d'un articleE mai siá pas una règla absoluda, un article pertocant un dialècte, o un territòri ont es practicat, deuriá èsser redigit de preferéncia dins aqueu dialècte. Presentacion dei formas dialectalas principalasLo títol d'un article se repren en gras dins lo tèxt que comença l'article. Se conselha:
Au començament de l'article, es pas necite de precisar la localizacion de cada forma nimai de donar de variantas tròp localas, bòrd que Wikipèdia es pas un tractat de dialectologia. La mençon "reg." (regionalament) sufís. Vos suggerissèm de vos limitar ai grandei variacions regionalas tipicas que pòdon afectar lei mots de l'occitan. A títol indicatiu:
Dins leis articles qu'an de títols complèxes, amb mai d'un mot, vau mai d'evitar de senhalar lo detalh de totei lei variacions dialectalas, senon lo títol seriá de mau legir. Basta d'escriure lo títol dins lo dialècte de redaccion de l'article. Per exemple, dins l'article Darrier teorèma de Fermat: "Lo Darrier teorèma de Fermat enóncia que...". Per còntra, es necessari de preveire totjorn lei redireccions a partir dei formas regionalas pus difusadas: Darrièr teorèma de Fermat, Darrèr..., Darrèir... Dins aquelei redireccions, en mai dei ponchs explicats çai sus, pensatz tanben ai variacions dialectalas seguentas:
S'engardar de l'ultralocalismeLei parlars occitans son rics de sei particularitats, mai tanben de sei convergéncias d'una part a l'autra d'Occitània. Se dins vòstre parlar existisson dos mots per dire "òme" : òme e goslalhaire, emplegatz de preferéncia lo mot que cadun compren : òme. Pas tornar inventar un lexic a cada articleL'occitan manca encara d'un lexic tecnic dins quauquei domenis (la pesca amb la mosca, lo water-polo, etc...). Pasmens, quand i a d'atestacions o d'assais (lingüisticament seriós) de fargar un vocabulari especializat dins un domeni dau saber, lo vau mai tornar emplegar puslèu que de ne fargar un novèu. Aqueu conseu deu pas prene lo pas sus lei règlas generalas. Registre enciclopedicComa dins totei leis autrei lengas de comunicacion e de cultura, es normau en occitan d'utilizar de registres (o d'estils) diversificats per poder ben comunicar segon de situacions diversificadas. Dins una enciclopèdia, conven de chausir un estil neutre e de còps un pauc formau (mai sens exageracion) perque es adeqüat per l'usatge intellectuau. Favoriza la distanciacion, l'objectivitat e la clartat de l'expausat.
La "lenga dau còr", qu'es clafida d'expressions pintorescas, que privilègia lei vèrbs puslèu que lei noms, es un autre registre qu'es tot plen legitim dins d'autrei situacions de comunicacion. Mai es pas un registre que conven per una enciclopèdia. Tipografia (tipes de caractèrs, majusculas e minusculas, pontuacion, etc.)Vejatz lei suggestions a l'article Tipografia. Vejatz tanbenLiames intèrnesLiames extèrnes |
Portal di Ensiklopedia Dunia
