ਅਸਤਿਤਵ ਸਾਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ (ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ: l'existence précède l'essence) ਅਸਤਿਤਵਵਾਦ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸਤਿਤਵ ਨਾਲੋਂ ਸਾਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਪਰੰਪਰਗਤ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।[1] ਅਸਤਿਤਵਵਾਦੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਚੇਤਨਾ ਨੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਮਕਸਦ ਤੈਅ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੋਈ ਜਨਮਜਾਤ ਅਸਤਿਤਵ ਨਹੀਂ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜ ਉਸਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਸਤਿਤਵ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਾਰਥਿਕ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।[2][3]
ਇਹ ਵਿਚਾਰ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੋਰੇਨ ਕੀਰਕੇਗਾਰਦ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ,[4] ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਯੌਂ ਪੌਲ ਸਾਰਤਰ ਨੇ ਸੂਤਰਬੱਧ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਵਾਕ ਉਸ ਦੇ 1946 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਲੈਕਚਰ "ਅਸਤਿਤਵਵਾਦ ਮਨੁੱਖਵਾਦ ਹੈ" ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ,[5] ਚਾਹੇ ਕਿ ਹੈਡੇਗਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਖ਼ਿਆਲ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।[6] ਸਾਰਤਰ ਦੀ ਦੋਸਤ ਸੀਮੋਨ ਦ ਬੌਵੁਆਰ ਨੇ ਵੀ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਅਸਤਿਤਵਵਾਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਕਿ "ਔਰਤ ਜੰਮਦੀ ਨਹੀਂ, ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ"।[7]
ਸਾਰਤਰ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ
ਸਾਰਤਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ "ਅਸਤਿਤਵ ਸਾਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ" ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਕਿਸੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਮਾਡਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ।
ਹੋਰ ਵੇਖੋ
ਹਵਾਲੇ
- ↑ Plato, Timaeus; Aristotle, Metaphysics; St Thomas Aquinas, Summa contra Gentiles, Pars 3:1, Summa Theologiae, Pars 1:1, etc. Analysis of "existence before essence" in Etienne Gilson, The Christian Philosophy of Saint Thomas Aquinas, Introduction.
- ↑ (ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ) (Dictionary) "L'existencialisme" - see "l'identité de la personne"
- ↑ (ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ) Encyclopédie de la jeunesse, 1979, p.567
- ↑ Kierkegaard, Søren. Philosophical Fragments, 1844.
- ↑ Stanford Encyclopedia of Philosophy
- ↑ Sartre, in Being and Nothingness (1943), credits a slightly longer version of the claim to Heidegger: "Now freedom has no essence. It is not subject to any logical necessity; we must say of it what Heidegger said of the Dasein in general: 'In it existence precedes and commands essence.'" However, Sartre gives no page reference for this citation. In Being and Time, Heidegger writes: "The 'essence' of human-being lies in its existence." ("Das 'Wesen' des Daseins liegt in seiner Existenz", Sein und Zeit, p. 42.)
- ↑ Felicity Joseph (2008). "Becoming A Woman: Simone de Beauvoir on Female Embodiment". philosophynow.org. Retrieved 16 May 2015.
