ਇਕਬਾਲ ਬਾਹੂ

ਇਕਬਾਲ ਬਾਹੂ ( Urdu: اقبال باہو  ; 4 ਸਤੰਬਰ 1944 – 24 ਮਾਰਚ 2012) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੂਫ਼ੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਸੀ।^[1] ਉਸਨੂੰ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਮਹਾਨ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[2]

ਇਕਬਾਲ ਬਾਹੂ ਦਾ ਜਨਮ 1944 ਵਿਚ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[1] ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1947 ਵਿਚ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਆ ਕੇ ਵੱਸ ਗਿਆ। ਇਕਬਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਕ ਬੈਂਕਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1971 ਤੋਂ 1997 ਤੱਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸੂਫੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਗਾਇਕੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਹੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗਾਇਕੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1964 ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਨਿਯੰਤਰਕ ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਖਾਨ ਦੁਆਰਾ ਰੇਡੀਓ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਸੀ। 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੂਫੀ ਸੰਤ ਸੁਲਤਾਨ ਬਾਹੂ ਦੇ ਰਹੱਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਬਾਹੂ ਜੋੜਿਆ। ਸੂਫੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਮਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਫਰੀਦੁਦੀਨ ਗੰਜਸ਼ਕਰ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਸੰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲਈ ਗਾਇਆ। ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਮਜਦ ਇਸਲਾਮ ਅਮਜਦ ਨੇ ਡਰਾਮਾ ਸੀਰੀਅਲ ਵਾਰਿਸ ਵਿੱਚ ਬਾਹੂ ਲਈ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਬਣਾਈ। ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਤ ਸੁਲਤਾਨ ਬਾਹੂ ਦੀ ਸੂਫੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੂਫੀਆਨਾ ਗੀਤ ਗਾਏ।^[1]

ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ 1992 ਵਿੱਚ ਬੀਬੀਸੀ ਬੁਸ਼ ਹਾਊਸ, ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਵੀ ਕੀਤੇ।^[3] ਉਸਨੂੰ 2008 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਮਘਾ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼ (ਉੱਤਮਤਾ ਦਾ ਮੈਡਲ) ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[4]

ਬਾਹੂ ਦੀ 24 ਮਾਰਚ 2012 ਨੂੰ 68 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਮਿਆਣੀ ਸਾਹਿਬ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ, 3 ਧੀਆਂ ਅਤੇ 2 ਪੁੱਤਰ ਸਨ।^[2]

• ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 2008 ਵਿੱਚ ਤਮਘਾ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼ (ਉੱਤਮਤਾ ਦਾ ਮੈਡਲ) ਐਵਾਰਡ ^{[4] [1]}
• ਸੁਲਤਾਨ ਬਾਹੂ ਪੁਰਸਕਾਰ ^[5]
• ਪੀਟੀਵੀ ਐਵਾਰਡ ^[5]
• ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਐਵਾਰਡ
• ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਪੁਰਸਕਾਰ ^[5]
• ਹਜ਼ਰਤ ਸੁਲਤਾਨ ਬਾਹੂ ਐਵਾਰਡ
• ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੂਫੀ ਫੈਸਟੀਵਲ ਐਵਾਰਡ ^[5]
• ਰੈੱਡ ਕ੍ਰੀਸੈਂਟ ਐਵਾਰਡ
• ਕਲਾਮ-ਏ-ਬਾਹੂ ਪੁਰਸਕਾਰ
• ਹਰਫ-ਓ-ਆਵਾਜ਼ ਐਵਾਰਡ

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2 1.3} Iqbal Bahu dies Dawn (newspaper), Published 24 March 2012, Retrieved 23 October 2021
2. ↑ ^{2.0 2.1} Sufi singer Iqbal Bahu passes away Archived 2017-07-02 at the Wayback Machine. The Nation (newspaper), Published 24 March 2012. Retrieved 23 October 2021 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "TheNation" defined multiple times with different content
3. ↑ Folk singer Iqbal Bahu died BBC News website, Published 24 March 2012. Retrieved 23 October 2021
4. ↑ ^{4.0 4.1} Sufi singer Bahu dies The Nation (newspaper), Published 25 March 2012. Retrieved 23 October 2021
5. ↑ ^{5.0 5.1 5.2 5.3} Musical evening The Nation (newspaper), Published 23 May 2011, Retrieved 23 October 2021