ਕਨਕੰਗੀ
ਕਨਕੰਗੀ (ਉਚਾਰਨ ਕਨਕੰਗੀ, ਭਾਵ ਇੱਕ ਸੋਨੇ ਦਾ ਸਰੀਰ ਵਾਲਾ ) ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72 ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਨਕੰਬਰੀ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ ਇਹ ਪਹਿਲੇ ਇੰਦੂ ਚੱਕਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਯਾਦਗਾਰੀ ਨਾਮ ਇੰਦੂ-ਪਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਵਾਕੰਸ਼ ਹਨ-ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਧਾ ਨੀ । ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸਵਰ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਹੇਠਾ ਦਰਸ਼ਾਏ ਗਏ ਹਨ (ਇਹ ਅਸੀਂ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਵਰ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ), ਵੇਖੋਃ
(ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਹਨ ਜਿੰਵੇਂ -ਸ਼ਡਜ, ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ, ਪੰਚਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ, ਸ਼ੁਧ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ-ਅਤੇ ਇੱਕ ਐਸਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੁਰਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਸ਼ੁੱਧ ਸਕੇਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ ਸਲਾਗਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿ 37ਵਾਂ ਮੇਲਾ ਹੈ। ਅਸਮਪੂਰਨਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾਕਨਕੰਬਰੀ ਵੈਂਕਟਮਾਖਿਨ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਮੂਲ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਸੁਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ ਓਹ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਚਡ਼੍ਹਨ (ਅਰੋਹ) ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਓਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ (5 ਸੁਰ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਸੱਤ ਸੁਰ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜਨਯ ਰਾਗਮਕਨਕੰਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਰਨਾਟਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਾਵੇਰੀ ਅਤੇ ਲਾਵੰਗੀ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਥੋੜੇ ਘੱਟ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। (ਇਹ ਰਾਗ ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ)। ਕਨਕੰਗੀ ਦੇ ਜਨਯਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂਇਸ ਸੰਜੀਦਾ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨਃ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕੰਨਕ ਅੰਬਰੀ ਇਨ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਕੰਨਕਅੰਬਰੀ ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣਨਾਥਮ ਭਜਮਯਾਹਮ ਕੋਟੀਸ਼ਵਰ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਕਨਕੰਗਕਾ-ਆਪਣੀ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਕੰਡਾ ਗਣਮੁਥਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਮੇਲਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਸਾ ਪੁਤਰਿਆ ਡਾ. ਐੱਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਮੇਲਕਾਰਥ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਨੱਲਨ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਮੂਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਜਨਕ ਰਾਗ ਵਰਨਾ ਮੰਜਰੀ ਤੋਂ ਵਰਨਮ-ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਵਰਮ ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤਭਾਸ਼ਾਃ [[ਕੰਨਡ਼ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ]]
ਤਾਮਿਲ ਭਗਤੀ ਗੀਤ
ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਨਕੰਗੀ ਦੇ ਨੋਟ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਾਮਵਰਦਾਨੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ, ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਦਜਮ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਨੋਟਸਹਵਾਲੇ
ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਬਂਦਿਸ਼ਾਂਇਸ ਸੰਜੀਦਾ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨਃ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚਿਤ ਰਚਨਾ ਕਨਕ ਅੰਬਾਰੀ ਕਰੁਣਯ ਅਮਰਤੇਲਹਾਰੀ ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣਨਾਥਮ ਭਜਮਯਾਹਮ ਕੋਟੀਸ਼ਵਰ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਕਨਕੰਗਕਾ ਸੁੱਖਾ ਗੁਹਾ-ਆਪਣੀ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਕੰਡਾ ਗਣਮੁਥਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਮੇਲਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਕੰਡਾ ਗਨਮੁਥਮ ਸ਼੍ਰੀਸਾ ਪੁੱਤਰਾਇਆ ਡਾ.ਏਮ ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਮੇਲਕਾਰਥਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਨੱਲਨ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਮੂਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਜਨਕ ਰਾਗ ਵਰਨਾ ਮੰਜਰੀ ਤੋਂ ਵਰਨਮ-ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਵਰਮ ਵਰਨਮ-ਗਣਨਾਥਮ ਸਮਾਰਾਮੀ ਅੱਕਰਾਈ ਸੋਰਨਾਲਥਾ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਵਰਨਮ-ਗਣਨਾਥ ਨਿਨ ਮਦੁਰੈ ਐੱਨ ਸ਼ਿਵਗਨੇਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਉੱਲਮ ਉਰੁਗੀ ਸੁਧਾਨੰਦ ਭਾਰਤੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ। |
Portal di Ensiklopedia Dunia
