ਤਰੰਗ–ਕਣ ਦਵੈਤਤਰੰਗ–ਕਣ ਦਵੈਤ ਅਤੇ ਤਰੰਗ–ਕਣ ਦੋਰੂਪ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣ ਅਤੇ ਤਰੰਗ ਦੋਨਾਂ ਦੇ ਹੀ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਧੁਨਿਕ ਭੌਤਿਕੀ ਦੇ ਮਿਕਦਾਰ ਮਕੈਨਕੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇਹ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ। ਜਿਸ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਤਰੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇਕੱਠੇ ਦੋਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੂਖਮ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਭੌਤਿਕੀ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਦੇ ਤਾਂ ਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਵਿਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਤਰੰਗ ਦੀ। ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ: "ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਥਿਊਰੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਦੂਜੀ ਥਿਊਰੀ ਵਰਤਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਸਲੀਅਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵਿਰੋਧੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹਨ; ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕੋਈ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਨਣ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਪਰ ਦੋਨੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।"[1] ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਥਿਤੀ ਬੜੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਤਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤਰੰਗਮਈ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਤੋਂ ਕਣਮਈ। ਸ਼ਾਇਦ ਸੱਚ ਦਵੈਤਮਈ ਹੈ। ਰੁਪਏ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਵੀ ਦੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪ ਹਨ। ਪਰ ਹਨ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਸੱਚ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਭਰਮ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਵੀ ਕਦੇ ਤਰੰਗਮਈ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕਣਮਈ। ਨਾ ਤਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਅਤੇ ਨਾ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਦੋਨੋਂ ਰੂਪ ਇੱਕ ਹੀ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਹੀ ਨਾਲੋਂ ਨਾਲ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧਮਈ, ਪਰ ਪੂਰਕ ਰੂਪ ਹਨ। ਹਵਾਲੇ
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
