ਦੂਰ ਸੰਚਾਰ

ਦੂਰ ਸੰਚਾਰ (ਟੈਲੀਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ) ਚਿੰਨਾਂ, ਸੰਕੇਤਾਂ, ਸੁਨੇਹੇ, ਸ਼ਬਦਾਂ, ਲਿਖਤਾਂ, ਚਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਵਾਇਰ, ਰੇਡੀਓ, ਆਪਟੀਕਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕਸ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।^[1][2] ਦੂਰ ਸੰਚਾਰ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸੰਚਾਰ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਮੀਡੀਆ, ਜਿਵੇਂ ਕੇਬਲਾਂ, ਜਾਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।^{[3][4][5][6][7][8]} ਅਜਿਹੇ ਸੰਚਾਰ ਰਸਤੇ ਅਕਸਰ ਸੰਚਾਰ ਚੈਨਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮਲਟੀਪਲੈਕਸਿੰਗ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਲੈਟਿਨ ਸ਼ਬਦ communicatio ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਸੋਸ਼ਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਦੂਰ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਨਿਯਮ ਅਕਸਰ ਉਸਦੇ ਬਹੁਵਚਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।^[9]

ਇੱਕ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਖ ਸੰਕੇਤ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੀਕਨ, ਸਮੋਕ ਸਿਗਨਲ, ਸੇਮਾਫੋਰ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ, ਸਿਗਨਲ ਝੰਡੇ ਅਤੇ ਆਪਟੀਕਲ ਹੈਲੀਓਗ੍ਰਾਫ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।^[10] ਪੂਰਵ-ਆਧੁਨਿਕ ਲੰਬੇ ਦੂਰੀ ਸੰਚਾਰ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਡਡ ਡਰੱਮਬੀਟਸ, ਫੂਕ ਮਾਰ ਸਿੰਗ ਅਤੇ ਉੱਚੀਆਂ ਸੀਟੀਆਂ ਵਰਗੇ ਆਡੀਓ ਸੁਨੇਹੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਲੰਮੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਲਈ 20 ਵੀਂ ਅਤੇ 21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਤਕਨੀਕ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ, ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ, ਅਤੇ ਟੈਲੀਪ੍ਰਿੰਟਰ, ਨੈਟਵਰਕ, ਰੇਡੀਓ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਵੇਵ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ, ਫਾਈਬਰ ਔਪਟਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 

20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਗਗਲੀਏਲਮੋ ਮਾਰਕੌਨੀ (ਜਿਸ ਨੇ 1909 ਵਿੱਚ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਸੀ) ਦੁਆਰਾ ਰੇਡੀਓ ਸੰਚਾਰ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨਾਲ, ਅਤੇ ਜੇ ਸੀ ਬੋਸ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਾਇਨੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਡਿਵੈਲਪਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਤਾਰ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕੀਤੀ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰਲਸ ਵ੍ਹੀਟਸਟੋਨ ਅਤੇ ਸੈਮੂਏਲ ਮੋਰਸ (ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ ਦੇ ਖੋਜਕਾਰ), ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਗਰਾਹਮ ਬੈੱਲ (ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੇ ਖੋਜਕਾਰ), ਐਡਵਿਨ ਆਰਮਸਟਰੌਂਗ ਅਤੇ ਲੀ ਡੀ ਫੋਰੈਸਟ (ਰੇਡੀਓ ਦੇ ਖੋਜੀ) ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਕੇ. ਜ਼ਿਓਰੀਕਿਨ, ਜੌਨ ਲੋਗੀ ਬੈਰਡ ਅਤੇ ਫੀਲੋ ਫਾਰਨਸਵਰਥ (ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਕੁਝ ਖੋਜਕਾਰ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 

ਦੂਰ ਸੰਚਾਰ ਸ਼ਬਦ ਗਰੀਕ ਅਗੇਤਰ ਟੈਲੀ (τηλε), ਭਾਵ ਦੂਰ,^[11] ਤੇ ਲਾਤੀਨੀ communicare, ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਆਧੁਨਿਕ ਵਰਤੋਂ ਫ੍ਰੈਂਚ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਲਿਖਤੀ ਵਰਤੋਂ 1904 ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਤੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਐਡੁਆਰਡ ਅਸਟੁਨੀਏ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।^[12][13] 14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੁਰਾਣੇ ਫ੍ਰੈਂਚ comunicacion (ਕਮਿਊਨੀਸੀਸ਼ਨ) (14 ਸੀ., ਆਧੁਨਿਕ ਫ੍ਰਾਂਸੀਸੀ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ) ਤੋਂ ਲਾਤੀਨੀ communicationem (ਨੌਮੀਨੇਟਿਵ communicatio) ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।^[14]

ਪਾਲਤੂ ਕਬੂਤਰ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਬੂਤਰ ਡਾਕ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਸੀ। ਫਰੰਟੀਨਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੂਲੀਅਸ ਸੀਜ਼ਰ ਨੇ ਗੌਲ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ਵਾਹਕਾਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਸੀ।^[15] ਯੂਨਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਘਰੇਲੂ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਜੇਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸੇ।^[16] ਉੱਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਡੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜਾਵਾ ਅਤੇ ਸੁਮਾਟਰਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ 1849 ਵਿੱਚ, ਪਾਲ ਜੂਲੀਅਸ ਰਊਟਰ ਨੇ ਆਚੇਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਸੇਲਜ਼ ਵਿਚਕਾਰ ਸਟਾਕ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਬੂਤਰ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਸੇਵਾ ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਚਲਦੀ ਰਹੀ। ਐਨੇ ਨੂੰ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ ਲਿੰਕ ਵਿੱਚ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਪੂਰਿਆ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ।^[17]