ਪਰਨਾ ਪਰਨਾ ਜਾਂ ਮੂਕਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਗਾਮੁਛਾ (ਗਾ= ਸਰੀਰ ਨੂੰ, ਮੁਛਾ = ਪੂੰਝਣਾ), ਗਾਮਛਾਛਾ, ਗਾਮਛਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਪਤਲਾ ਚੈੱਕ ਪੈਟਰਨ 'ਚ ਸੂਤੀ ਤੌਲੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੱਖਣੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰ ਸੁਕਾਉਣ ਜਾਂ ਪਸੀਨਾ ਪੂੰਝਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਕਸਰ ਮੋਢੇ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਦਿੱਖ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੋ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਕਾਰਫ ਵਜੋਂ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[1] ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸਰਾਲਾ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਉੜੀਆ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਰਦ ਇਸ ਨੂੰ ਧੋਤੀ ਵਜੋਂ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ।[2][3] ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਤੱਕ ਗਾਮੁਛਾ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਧੋਤੀ ਵਜੋਂ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ।[4] ਰਵਾਇਤੀ ਤੰਤੂਬਯਾ ਜਾਂ ਜੁਗੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬੰਨਣ ਵਾਲੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਜੁਲਾਹੇ ਚੰਗੀ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦੇ ਗਾਮੁਛਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।[5] ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦਸਤਾਰ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਤੌਲੀਏ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਪਰਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗਾਮੁਛਾ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਪਰਪੋਲਿਸ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਗਾਮੁਛਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਲ, ਸੰਤਰੀ ਜਾਂ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਚੈੱਕ ਅਤੇ ਲਕੀਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪੈਟਰਨ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਮੁਛਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਸਾਦੇ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਾਮੁਛਾ ਵਧੇਰੇ ਮੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਘਰੇਲੂ ਬਣੇ ਹਲਕੇ ਫਰ ਤੌਲੀਏ ਵੀ ਗਾਮੁਛਾ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਗਾਮੁਛਾ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਬਿਹਾਰ, ਓਡੀਸ਼ਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਝਾਰਖੰਡ ਅਤੇ ਪੂਰਵਾਂਚਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਤੌਲੀਏ ਜਿੰਨੇ ਸੰਘਣੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਡਿਸਮਾਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਅਨ, ਮੱਧ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਹਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਲੇ 'ਚ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਅਤੇ ਨਹਾਉਣ ਜਾਂ ਮਾਲਸ਼ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਪਹਿਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤੌਲੀਏ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਲੱਕ ਦੁਆਲੇ ਜਿਸ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ/ਨ੍ਹਾਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰਨੇ ਨੂੰ ਮੂਕਾ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਮੋਸਾ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਗੁਸਲਖਾਨੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਬਾਹਰ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਹੀ ਪਰਨਾ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਲੋਕ ਨ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਪਰਨੇ ਤੋਂ ਬਹੁ-ਮੰਤਵੀ ਕੰਮ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿਆਹ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ, ਮੇਲੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਹਰ ਬੰਦੇ ਦੇ ਮੋਢੇ ਉੱਪਰ ਪਰਨਾ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਰਨੇ ਤੋਂ ਹੱਥ ਮੂੰਹ ਪੂੰਝਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰਨੇ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਵਿਛਾ ਕੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰਨਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋ ਕੁ ਗੰਜ਼ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਜਿਆਦਾ ਚਾਰਖਾਨੇ ਕਪੜੇ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੰਦੇ ਦੇ ਮੋਢੇ ਉੱਪਰ ਪਰਨਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦਾ। ਹੁਣ ਹਰ ਘਰ ਗੁਸਲਖਾਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸਤਰੀ ਪੁਰਸ਼ ਪਰਨਾ ਤੋੜ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਨਹੀਂ ਨ੍ਹਾਉਂਦਾ। ਹੁਣ ਪਰਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ-ਬਰਾਬਰ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।[6] ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਗਾਮੁਛਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ : ਇਹ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਹੂ ਡਾਂਸ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਡਾਂਸਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਜੋਂ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਅਸਾਮੀ ਪਹਿਰਾਵਾ ਕੇਵਲ ਉਦੋਂ ਪੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਗਾਮੁਛਾ ਪਹਿਨਦਾ ਹੈ। ਆਹੋਮ ਕਿੰਗ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਹੋਮ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਇੱਕ ਰਾਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗਾਮੁਛਾ ਬੁਣਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਿੱਤ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਗਾਮੁਛਾ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੇ ਗਰੀਬ ਤਬਕੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੁਰਸ਼ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗਿੱਟਿਆਂ ਤੱਕ ਲੰਮੇ ਕਮਰ ਕਪੜੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੱਧ ਪੂਰਬੀ ਕੇਫੀਆਹ ਵਰਗਾ ਹੈੱਡਸਕਾਰਫ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[7] ਗਾਮੁਛਾ ਬਘਿਆੜ, ਚੀਤੇ, ਜੰਗਲੀ ਕੁੱਤੇ ਜਾਂ ਡਕੈਤਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚਣ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰੋੜਾ ਜਾਂ ਪੱਥਰ ਬੰਨ ਕੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਪਰਸਪੋਲੀਸ ਐਫ.ਸੀ. ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਵਪਾਰਕ ਪੱਖਗਾਮੁਛਾ ਰਵਾਇਤੀ ਜੁਲਾਹੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਹੈਂਡਲੂਮ ਵਜੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਉੜੀਸਾ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬਣੇ ਗਾਮੁਛਾ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਘੱਟ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।[8] ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ 1,455.3 ਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ਗਾਮੁਛਾ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਹੱਥ ਬੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਕੱਪੜਾ ਹੈ।[9] ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਗੈਲਰੀ
ਹਵਾਲੇ
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ |
Portal di Ensiklopedia Dunia
