ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਪਕਵਾਨ

ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਪਕਵਾਨ ਉੱਤਰੀ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੱਟੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਖੇਤਰ ਦਾ ਰਸੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਇਹ ਇਸਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਜੰਗੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੁੱਕੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੋਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ।^[1] ਭੋਜਨ ਜੋ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਖਾਧਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਰਸੋਈ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਬੀਕਾਨੇਰੀ ਭੁਜੀਆ, ਮਿਰਚੀ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਪਿਆਜ ਕਚੋਰੀ ਵਰਗੇ ਸਨੈਕਸ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਲ ਬਾਟੀ, ਮਲਾਇਦਾਰ ਸਪੈਸ਼ਲ ਲੱਸੀ (ਲੱਸੀ) ਅਤੇ ਲਸ਼ੂਨ ਕੀ ਚਟਨੀ (ਗਰਮ ਲਸਣ ਦਾ ਪੇਸਟ), ਜੋਧਪੁਰ ਤੋਂ ਮਾਵਾ ਲੱਸੀ, ਅਲਵਰ ਦਾ ਮਾਵਾ, ਪੁਸ਼ਕਰ ਤੋਂ ਮਾਲਪੌਸ ਅਤੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਤੋਂ ਰਸਗੁੱਲਾ, ਮੇਵਾੜ ਤੋਂ "ਪਨੀਆ" ਅਤੇ "ਘੇਰੀਆ" ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।^[1] ਰਾਜ ਦੇ ਮਾਰਵਾੜ ਖੇਤਰ ਲਈ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੰਕਲਪ ਮਾਰਵਾੜੀ ਭੋਜਨਾਲਾ, ਜਾਂ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਾਰਵਾੜੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸ ਨੇ ਖੁਰਾਕ 'ਤੇ ਵੀ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਖੁਰਾਕ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਜੈਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਖੁਰਾਕ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ, ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੀ ਅਣਗਿਣਤ ਹੈ^[2]

ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਜਨਰਲ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ 2014 ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ 74.9% ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਹਨ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਰਾਜ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।^[3]

ਰਾਜਪੂਤ ਪਕਵਾਨ

ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਪਕਵਾਨ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਮਾਸ (ਲਾਲ ਗ੍ਰੇਵੀ ਵਿੱਚ ਮੀਟ), ਸਫੇਦ ਮਾਸ (ਸਫ਼ੈਦ ਗਰੇਵੀ ਵਿੱਚ ਮੀਟ) ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਮਾਸ (ਮੁਢਲੇ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਪਕਾਇਆ ਗਿਆ ਖੇਡ ਮੀਟ) ਵਰਗੇ ਪਕਵਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।^[4]^[5]^[6]

ਮਿੱਠੇ ਪਕਵਾਨ

ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ 'ਮਿਠਾਈ' ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਿਠਾਈਆਂ ਦੇ ਉਲਟ ਜੋ ਖਾਣੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰੋਸੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਮਿਠਾਈਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।