ਸਟਾਰਚ

ਸਟਾਰਚ ਜਾਂ ਅਮਾਈਲਮ ਬਹੁਭਾਜੀ (ਪੋਲੀਮੇਰਿਕ) ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਗਲੂਕੋਸਾਇਡਿਕ ਦੇ ਮੇਲਭਾਵ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਗੁਲੂਕੋਜ਼ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪੋਲੀਸਾਚੇਰਾਈਡ(ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ)  ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਰੇ ਬੂਟਿਆਂ ਤੋਂ ਊਰਜਾ ਭੰਡਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਆਹਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਲੋੜਿੰਦਾ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਹੈ ਜੋ ਕੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਲੂ, ਕਣਕ, ਮੱਕੀ, ਚੌਲ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

'''ਸਟਾਰਚ''' ਸ਼ਬਦ ਦੀਆਂ ਜੜਾਂ ਜਰਮਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ''ਪੱਕਾ, ਕਠੋਰ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ" ਹੈ।^[1](ਜਰਮਨ:Stärke )(starch) (ਗਰੀਕ: "ਐਮਿਲੋਵ" (ἄμυλον)। ਇਹ ਐਮਾਈਲ ਧਾਤੂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜੀਵਰਸਾਇਨ ਵਿੱਚ ਕੁਛ 5-ਕਾਰਬਨ  ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਗੇਤਰ ਵਜੋ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸਟਾਰਚ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਤੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸਟਾਰਚ ਟਾਈਫ਼ਾ (ਸਰਕੰਡਾ, ਚਾਰਾ) ਆਦਿ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪਾਪੜੀ ਦੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਯੂਰੋਪ ਵਿੱਚ 30,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਪੀਹੇ ਜਾਂਦੇ ਆਟੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[2] ਜਵਾਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਟਾਰਚ ਦੇ ਨਗਾਲੂ, ਮੋਜ਼ਾਮਬਿਕਿਊ ਦੀਆਂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ 100,00 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਨਮੂਨੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ।^[3]

ਕਣਕ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸਟਾਰਚ ਦਾ ਆਟਾ (ਗਿੱਲਾ ਆਟਾ) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਕਾਗਜ਼ ਚਿਪਕਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।^[4] ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਟਾਰਚ ਨੂੰ ਅੱਡ ਕੱਢਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਲਿਨੀ ਦੀ ਐਲਡਰ ਨੇ ਲਗਭਗ 77-79 ਏ.ਡੀ. ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਕੀਤਾ।^[5] ਰੋਮਨ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਸੋਹਣੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਰੀਮਾਂ, ਵਾਲਾਂ ਉੱਤੇ ਲਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਅਤੇ ਸੋਸ ਨੂੰ ਪਤਲਾ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਵਰਤਦੇ ਸਨ।  ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਇਸਦੇ ਪਕਵਾਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਣਕ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਹਲਵਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਸਨ। . ਚਾਵਲ ਦਾ ਸਟਾਰਚ ਚਾਈਨਾ ਵਿੱਚ 700 ਸੀ.ਈ. ਤੋਂ ਕਾਗਜ਼ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।^[6]

ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਲੇ ਮਿਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਟਾਰਚ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਕਟੇਲ ਏਂਜ਼ਾਇਮ ਨੂੰ ਮਿਲਾਕੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।^[7] ਇਸ ਸੈੱਲ ਮੁਕਤ ਜੀਵ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ, ਬੀਟਾ-1, 4-ਗਲੀਕੋਸਾਈਡਿਕ  ਨਾਲ ਸੈਲੂਲੋਜ਼ ਰਲਾਕੇ ਆਂਸ਼ਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੈਲੋਬਾਇਸ ਤੋਂ ਹਾਈਡਰੋਲਾਈਜ਼ਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।   ਸੈਲੋਬਾਇਸ ਫੋਸਫੋਰਲੇਸ ਨੂ੯ਨਭੰਮਕਦ ਗਲੁਕੋਜ਼, 1-ਫਾਸਫੇਟ ਤੋਂ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਵਾ ਹੋਰ ਏਂਜ਼ਾਈਮ- ਆਲੂ ਦੀ ਅਲਫ਼ਾ ਗਲੁਕੋਨ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਵੀ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਨੂੰ ਫੋਸਫੋਰਲੇਸ ਦੀ ਗ਼ੈਰ ਕਮੀ ਵਾਲੇ ਸਟਾਰਚ ਜੋੜ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਫੋਸਫੇਟ ਅੰਦਰ ਹੀ ਅੰਦਰ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਿਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਹੋਰ  ਉਤਪਾਦ ਗੁਲੂਕੋਜ਼ ਨੂੰ ਖ਼ਮੀਰ ਦੇ ਆਤਮਸਾਤ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੈੱਲ ਮੁਕਤ ਜੈਵਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਹਿੰਗਾ ਰਸਾਇਨਿਕ ਅਤੇ ਊਰਜਾਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ।, ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚੋਂ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਸ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਘਾਟ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।^{[8][9][10][11]}

ਕੁਝ ਕਾਸ਼ਤ ਪੌਦਾ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਤੀਰ ਅਮੀਨੋਐਪੈਕਟਿਨ ਸਟਾਰਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅਮੇਯੋਜ਼ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੋਮਰੀ ਸਟਾਰਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[ ਮੱਕੀ, ਹੋਰ ਚਿਕਿਤਸਕ ਚੌਲ ਅਤੇ ਮੋਮਕ ਆਟਾ ਸਟਾਰਚ ਹਨ। ਯੋਜੀਆਂ ਸਟਾਰਚਾਂ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਬਦਲਵੀਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸਥਾਈ ਪੇਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਈ ਐਮਲੋਸ ਸਟਾਰਚ, ਅਮੀਨੋਮਾਈਜ਼, ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਜੈੱਲ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੋਧਕ ਸਟਾਰਚ (ਇੱਕ ਸਟਾਰਚ ਜੋ ਪਿਸ਼ਾਬ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।